تحلیل محتوای کتب درسی مطالعات اجتماعی پایه های چهارم، پنجم و ششم دوره ابتدایی به لحاظ مطابقت آن با اعمال ذهنی گیلفورد

در این پژوهش محتوای کتب درسی مطالعات اجتماعی پایه های چهارم، پنجم و ششم دوره ابتدایی به لحاظ مطابقت آن بااعمال ذهنی گیلفورد مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. هدف از انجام آن، این بود که در طراحی کتاب های مذکور بهاعمال ذهنی گیلفورد توجه شده است روش تحقیق در این پژوهش توصیفی از نوع تحلیل محتوا می باشد. جامعه آماری شاملکتب مطالعات اجتماعی سه پایه چهارم، پنجم و ششم ابتدایی سال تحصیلی 98 - 1397 است. حجم نمونه برابر با جامعه آماری میباشد. ابزار جمع آوری اطلاعات فرم های تحلیل محتوا با توجه به اعمال ذهنی گیلفورد بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها ازآمار توصیفی آن هم صرفا از فراوانی و درصد استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بیشترین سهم در فعالیتهای کتاب مطالعات اجتماعی در پایه های چهارم با 94 / 54 درصد و پایه ششم با 42 / 53 درصد به تفکر واگرا اختصاص داده شدهاست. پس از آن حافظه شناختی با 4 / 28 درصد در پایه چهارم و با 85 / 27 درصد در پایه ششم و تفکر همگرا با 67 / 16 درصد درپایه چهارم و 43 / 16 درصد در پایه ششم مورد توجه بوده اند. در فعالیت های پایه پنجم بیشترین سهم به تفکر شناختی با 67 / 51درصد و پس از آن به تفکر واگرا با 44 / 34 درصد و همگرا با 89 / 13 درصد اختصاص دارد. در پایه های چهارم و پنجم هیچ توجهیبه قضاوت ارزشیاب نشده و فقط 3 / 2 درصد کل فعالیت های کتاب مطالعات اجتماعی پایه ششم مربوط به قضاوت ارزشیاب است.بدین ترتیب، بین سطوح گوناگون اعمال ذهنی گیلفورد تعادلی وجود ندارد. در پایه های چهارم و ششم به تفکر واگرا و در پایهپنجم بیشتر به تفکر شناختی توجه شده است و این نشان دهنده آن است که در طراحی فعالیت های این سه کتب درسی برنامهای هدفمند وجود نداشته است و این مورد نیاز به تجدیدنظر از سوی دفتر تالیف کتب درسی دارد.

Keywords:

تحلیل محتوا , اعمال ذهنی گیلفورد , کتب مطالعات اجتماعی , دوره ابتدایی