نحوه تعیین هزینه و فایده احداث خطوط دسترسی بر مبنای ارزش جان انسانها (محور پژوهشی: محور تهران-قزوین)

موضوع حمل ونقل و دسترسی در جهان امروز به نیازی پایه ای تبدیل شده است. حتی تصور اینکه درگذشته طی شدن فاصله ی دو شهر نسبتا نزدیک در چند روز و با پای پیاده اتفاق میافتاده برای بشر دشوار است. مسیرهای مختلف حمل و نقل، زمان را فشرده و مکان ها را به یکدیگر نزدیک تر کرده اند. بااینحال، این نظام حمل ونقل سریع برون شهری مشکلاتی را نیز در پی داشته است. آلودگی های محیط و منظر، هزینه ی احداث و نگهداری مسیرها، تغییر کاربری و از بین رفتن اراضی ارزشمند منابع طبیعی، تغییر پوشش زمین در جهت کاهش نفوذپذیری ازجمله این مشکلات هستند؛ اما با توجه به اهمیت بسیار بالای جان انسانها میتوان گفت که مسئله تلفات جاده ای احتمالا مهم ترین معضل ناشی از توسعه نظام حمل و نقل است. در ایران نیز میزان تلفات جاده ای سهم قابل توجهی از نرخ مرگومیر را به خود اختصاص می دهد. چالش جدی در این میان این است که از یکسو نمیتوان برای جان انسان ها قیمت گذاری کرد، بنابراین در یک حساب هزینه و فایده، همه فواید حاصل از توسعه شبکه حمل ونقل دسترسی با کشته شدن حتی یک انسان قابل مقایسه نیست؛ از سوی دیگر به نظر نمی رسد بتوان به دلیل آمار تلفات از مزایای حمل ونقل سواره چشم پوشی کرد و آن را به کلی حذف کرد. هدف از این مطالعه این است که با استفاده از ارزش گذاری جان انسان ها مد حمل و نقلی که برای توسعه مناسب تر است را پیشنهاد داده شود. این پژوهش به عنوان مورد مطالعاتی، محور تهران-قزوین را به عنوان یکی از مسیرهای پرتردد شهری در ایران در نظر گرفته است؛ که دارای مسیر آزادراهی و ریلی است. این مطالعه سعی کرده است پس از اراکه یک مدل مفهومی کرن، به صورت تطبیق هزینه ها و فایده های بهره برداری از این دو بعد حمل و نقل را مقایسه نماید. یافته های پژوهش نشان می دهد که هزینه احداث خط آهن جدید نسبت به هزینه بهره برداری از زیرساخت های موجود سررواره بیشتر است. بااینحال با در نظر گرفتن تلفات جاده ای و خساراتجبران ناپذیری که به جان انسان ها وارد می کند، هزینه توسعه مسیر ریلی به صرفه تر خواهد بود.

Keywords:

تلفات جاده ای , هزینه و فایده , خطوط دسترسی , محور تهران-قزوین