گنبدهای فضاکار جایگزین مناسبی برای طاق ها و گنبدهای آجری در معماری ایرانی اسلامی

گنبدهای تاریخی ایران بلحاظ فرهنگی، هنری و زیبایی شناسی از اهمیت بالایی برخوردارند. این بناها هویت فرهنگی گذشتگان را در خود حفظ کرده است و عامل تحکیم وحدت ملی نیز می باشند. علاوه بر این بناهای مذکور عامل مهمی جهت جذب توریست و گسترش این صنعت در کشور نیز می باشند. این آثار پر ارزش با عوامل طبیعی و غیرطبیعی در دوره های گذشته مورد تهدید قرار گرفته اند چه بسا گنبدهایی که هیچ اثری از آنها امروزه وجود ندارد. بدین ترتیب دور از تصور نخواهد بود که در آینده دور یا نزدیک بناهای موجود تاریخی، بدون تدبیر لازم در خصوص حفظ آنها از حیظ انتفاعی خارج و یا در اثر عوامل طبیعی تخریب و نابود گردند. از جمله عواملی که بطور غیرمنتظره این بناها را مورد هجوم خود قرار می دهند زمین لرزه ها می باشند. خسارت زلزله روی بیشتر بناهای گنبدی ناشی از تغییر شکل پذیری ناچیز و انعطاف پذیری کم ساختمان و ضعف اتصالات سازه ای بین دیوارها و سقف ها همراه با وزن بالای جرم مصالح تاریخی می باشد. برای جبران نقایص گفته شده در بالا می توان از سیستم گنبدهای فضاکار کمک گرفت. گنبدهای فضاکار یک سیستم سازه های بوده که یک یا دو لایه دارند و در تمام جهات بصورت یک کمان می باشند. سطح گنبد ممکن است قسمتی از یک سطح ساده ماند کره، سهمی و یا ترکیبی از چند سطح باشد. گنبدها از پیچیدگی سازه ای خاصی برخوردارند و در نتیجه مقاومت چشمگیری در برابر زلزله های مخرب از خود بروز داده اند. در این مقاله ضمن معرفی انواع گوناگون سازه های فضاکار گنبدی شکل به طبقه بندی و بیان ویژگی های سازه ای آنها پرداخته ایم. نتایج این تحقیق شامل طبقه بندی و مقایسه انواع گوناگون گنبدهای فضاکار با گنبدهای آجری می باشد. سازه های فضاکار استفاده شده در این مقاله شامل گنبدهای ذیل می باشد: 1- SCHWEDLER DOME ؛ 2-RIBBED DOME؛ 3-CONICAL DOME؛ 4-DIAMATIC DOM؛ 5-BUBBLE DOME

Keywords:

گنبدهای آجری , گنبدهای فضاکار , زمین لرزه