(رابطه دیوارنگاره ها و آرایه های تزیینی با کاربری بنا در عمارت ناظم التجار یزد)

دیوارنگاره ها و آرایه های تزیینی بنا، بخشی از گنجینه هنرهای تصویری ایران به شمار می آیند. این نقوش جزیی از بنا محسوب میشوند و در بیشتر موارد در فرم و مضمون از آن تبعیت میکند. عمارت ناظم یا حسینیه ناظم التجار بنایی باکاربری مذهبی از دوره قاجار است که در محله گازرگاه شهر یزد قرار دارد. بر دیوارهای این عمارت نقوش و تزیینات متنوعی شامل کتیبه ها، آرایه های تزیینی گل و بوته و نقاشی هایی به شیوه فرنگی سازی با امضای دو هنرمند دوره قاجار، فرخ خان و میرزا مهدی نقاش اجرا شده است. در این پژوهش با بررسی ویژگی های بصری نقوش و عناصر تزیینی موجود در این عمارت، رابطه کاربری بنا با دیوارنگاره ها و تزیینات آن مورد مطالعه قرار گرفته است. روش این پژوهش توصیفی تحلیلی است و با تکیه بر مطالعات میدانی انجام شده است. نتایج بررسی نقوش و دیوارنگاره های این بنا نشان می دهد هنرمند در انتخاب مضامین آثار برخورد دوگانه و متفاوتی را داشته است. به صورتی که در کتیبه های موجود، ارتباط باکاربری بنا کاملا رعایت شده است اما در بخش های دیگر بنا، هنرمند گویا محدودیتی برای هنرنمایی نداشته و با انتخاب مضامینی همچون دورنمای مناظر طبیعی و پیکره انسان، تابلوهایی کاملا بی ارتباط با کاربری آن به عنوان یک بنای مذهبی ترسیم کرده است. برخورد دوگانه هنرمند یا هنرمندان در انتخاب مضامین و شیوه اجرای این آثار می تواند نتیجه تحولات اجتماعی این دوره باشد.

Keywords:

حسینیه ناظم التجار , دیوارنگاری , هنر قاجار , یزد