بررسی تجارب جهانی درزمینه حفظ، احیاء، و معاصر سازی فضاها و مراکز تاریخی _ فرهنگی شهرها

برنامه‌ریزی در جهت حفاظت، تدوین قوانین و مقرّرات، پیش‏بینی ضمانت‏های مدیریتی، اجرایی، تشکیلاتی و یافتن راه‌کارهای مناسب در کشور ما از سابقۀ چندان طولانی برخوردار نیست. اگر چه در سه دهۀ اخیـر تلاش‌هایی در این جهت صورت گرفته است، ولی این تلاش‌ها از پیوستگی منسجم و پایداری به لحاظ روش‌مندی برخوردار نبوده و در نظام برنامه‌ریزی کلان کشور جایگاه واقعی خود را نیافته است. اساساً به دلیل عدم برخورداری از مبانی نظری مدوّن در راستای حفاظت، امر مستندسازی و آگاهی کامل از داده‌ها و مواریث ارزشمند تاریخی و به دلیل نقصان در نظام برنامه‏ریزی در این راستا، امر فوق مغفول مانده است؛ به ویژه در وادی حفاظت از بافت‌های تاریخی، امر مستندنگاری، فهرست‌بندی و طبقه‌بندی با هدف برنامه‏ریزی در یک مرکز مشخص قابل وصول نمی‏باشد. در این تحقیق تلاش شده تا روش‌های پرداختن به این امر خطیر مهیا گردد و زمینه‌های مناسب جهت تحقّق این هدف آرمانی را در کشوری با چنین سابقه‏ای ارزشمند از مواریث در عرصه‌های معماری، شهرسازی و تعامل با طبیعت و استفادۀ بهینه از امکانات زیست‌محیطی در جهت سازگاری معماری با آن میسر سازد. در این راستا بعضی تجارب جهانی و داخلی مورد ارزیابی قرار گرفته است تا روند نظر، عمل و اجرا شامل فهرست‌برداری، مستندسازی، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، مدیریت مالی، اداری، قوانین، مقررات و شیوه‏های اجرایی احیاء مورد بررسی قرار گرفته و از محصول آنها روش‌های قابل انطباق در ایران با تکیه بر مبانی بومی استخراج گردد. نتایج و دستاوردهای حاصل از پژوهش: هدف نهایی طرح عبارت ‌است از ارائه آئین نامه ای جامع و کلی که در مراحل بعدی پس از طی مراحل قانونی قابلیت تبدیل به ضابطه مشخص را خواهد داشت. این آیین نامه گاه جنبه توصیه می‌یابد تا از طریق ترویج و فرهنگ‌سازی، زمینه قانونی برای آن فراهم آید و گاه شکل منشور به خود می گیرد تا منجر به درگیر شدن کلیه نهادهای دست‌اندرکار مدنی گردد که پشتوانه آن اجماع خبرگان است، و در نهایت به صورت ضابطه و قوانین مشخص پس از طی مراحل قانونی و به دلیل بلوغ فکری و فرهنگی جامعه، جامه عمل خواهد پوشید. لذا توصیه و منشور نیز در پروسه ای خاص می‌تواند در آتی به ضابطه تبدیل گردد. توصیه ها، منشورها وضوابط، برای کلیه مشاورین، معماران و طراحان شهری، برنامه ریزان و دستگاه های تهیه و تصویب و نظارت بر اجرای طرح های توسعه شهری و شهرداری ها قابل استفاده خواهد بود. بدیهی است توصیه ها و منشورها زمینه مساعد جهت اقبال عمومی برای ضابطه مند شدن را فراهم خواهند کرد.

Keywords:

احیاء , بافت تاریخی , بافت سنتی , بافت فرهنگی , حفاظت , مراکز تاریخی , مستند سازی , معابرسازی , فضاها , شهرها