تدوین کتابچه راهنمای شهرک سازی

تحولات جمعیتی کشور از چهار دهه گذشته تا کنون، بیانگر رشد سریع جمعیت و به موازات آن تسریع روند شهرنشینی بوده است. سیر افزایش جمعیت شهرها، تامین مسکن اقشار شهرنشین را به یکی از اصلی ترین برنامه های دولت بدل کرده است. حجم بالا و رو به ازدیاد تقاضای مسکن، عملا تامین زمین شهری مورد نیاز در داخل شهرها را هم با مشکل و هم با هزینه های سرسام آور مواجه ساخته است. با توجه به این که تولید مسکن متکی بر چهار عامل اصلی یعنی زمین، سرمایه، مصالح و مدیریت است؛ ارزیابی عوامل فوق نشانگر آن است که تنها عامل اول یعنی «زمین» به عنوان مسیولیتی بر عهده وزارت مسکن و شهرسازی است و برای سایر موارد، ارکان دولتی نقش هماهنگ کننده را بر عهده دارند و نقش اصلی را بخش خصوصی ایفا می کند. اجرای طرح های آماده سازی زمین و خصوصا ایجاد شهرهای جدید و شهرک های مسکونی را می توان یکی از مهم ترین سیاست های وزارت مسکن و شهرسازی برشمرد. واضح است که اگر سیاست های فوق اتخاذ نمی گردید، قطعا با رشد فزاینده جمعیت و نرخ بالای رشد شهرنشینی در کشور معضلات بخش مسکن به مراتب افزون تر می بود. توسعه کالبدی کلان شهرها و افزایش بی رویه مهاجرت های داخلی به سوی قطب های اقتصادی کشور خصوصا پایتخت و مساله اسکان اقشار مهاجر و یا تازه شهرنشین، عوارض ناشی از تراکم های مسکونی و جمعیتی، معضلات عوارض زیست محیطی از قبیل آلودگی هوا و آلودگی های صوتی، از بین رفتن اراضی کشاورزی، باغ ها و فضای سبز پیرامون شهرها، اتلاف بیش از اندازه وقت شهروندان در ترددهای روزانه بین محل کار و سکونت، از جمله معضلاتی بوده است که سیاست گزاران، برنامه ریزان و مجریان را با این واقعیت رو به رو ساخت که کالبد شهرها با تمهیداتی از قبیل نوسازی و بهسازی بافت های قدیمی و فرسوده در عمل قادر به تامین مسکن و دیگر نیازهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و سایر نیازهای شهروندان نمی تواند باشد و از این رو آنها را از دیرباز به تکاپو و در جستجوی راه حل های معقول و مناسب واداشته است. لازم به ذکر است که شرایط اقتصادی و توان مالی مهاجران، اکثریت این قشر از جامعه را به اسکان در حومه کلان شهرها و در مکان هایی که حتی فاقد خدمات اولیه زیربنایی هستند، ناچار کرده است. این مکان ها به مرور زمان کانون های جمعیتی مهمی را به وجود آورده اند که برنا مه ریزی از بدو احداث می تواند در کاهش معضلات این کانون های جمعیتی تاثیر بسزایی داشته باشد. اگر کسانی که راه حل سکونت در خارج از محدوده و حریم شهرها را انتخاب کرده اند جوانب کار را به دقت می سنجیدند، یا با افراد مطلعی مشورت می کردند و بهتر از همه به دستگاه های مسیول، مانند سازمان مسکن و شهرسازی استان مراجعه می کردند، می توانستند با رعایت اصول شهرسازی، انتخاب محل درست و تهیه نقشه مناسب، علاوه بر اجتناب از بروز این نابسامانی های جبران ناپذیر، مزایای زندگی در یک محیط منظم و مرفه را هم به دست آوردند. این محیط منظم، سالم و دلپذیر همان است که در قوانین کشور «شهرک» نامیده می شود. شهرک نه تنها برای تعاونی هایی که در شهرها فاقد زمین پیدا می باشند راه حل مناسبی است، بلکه وسیله ای است برای موسسات سرمایه گذاری که می خواهند سرمایه های خود را در یک فعالیت عمرانی و در عین حال سودآور به کار ببندند. برای کسانی که در موسسات، کارگاه ها و کارخانه های خارج از شهر کار می کنند، شهرکی که نزدیک به محل کار ساخته شده باشد حتی بر شهر ارجحیت دارد. خلاصه اینکه اگر اصول و ضوابط درست مکان یابی، شهرسازی و ساختمان سازی رعایت شود و خدمات کافی و متناسب فراهم آید، زندگی در شهرک -اگر در شرایطی حتی بهتر از شهر نباشد- دست کم یکی از راه حل های معقول و مطلوب تامین مسکن است. هدف از تهیه و انتشار راهنمای شهرک سازی آن است که اشخاص حقیقی یا حقوقی از قبیل شرکت ها یا تعاونی هایی که متقاضی شهرک سازی هستند به زبانی ساده و روشن با اصول و ضوابط و مقررات این کار آشنا شوند و تمام مراحل کار را به درستی و به دور از اشتباه و با سهولت و سرعت طی کنند. مقررات قانونی و ضوابطی که رعایت آنها در احداث شهرک لازم است در درجه اول آیین نامه مربوط به «نحوه استفاده از اراضی و احداث بنا و تاسیسات در خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها» و دستورالعمل «ترویج شهرک سازی در کشور و نحوه صدور پروانه تاسیس شهرک و پروانه بهره برداری از آن» است،