ارزیابی تنوع گیاهان و بی مهرگان خاکزی در مراحل مختلف توالی راشستان های مازندران (مطالعه موردی: قطعه شاهد منطقه هفت خال)

به منظور مدیریت جنگل با تفکر جنگل شناسی همگام با طبیعت در جنگل های راش، شناخت ویژگی های مراحل تحولی آن در راستای درک وضعیت زادآوری طبیعی، تنوع پوشش گیاهی و تنوع بی مهرگان خاکزی ضروری است. برای انجام این طرح تحقیقاتی در توده راشستان، سه مرحله تحولی "اولیه"، "اوج" و "پوسیدگی" مشخص گردید و در هر مرحله تحولی یک هکتار در نظر گرفته شد و برای هر قطعه نمونه نیز ، 10 میکرو قطعه نمونه 100 متر مربعی به صورت تصادفی منظم انتخاب گردید. در هر ریزقطعه نمونه کلیه زادآوری های طبیعی شمارش شد. همچنین در هر قطعه نمونه با شناسایی گونه های گیاهی، میزان پوشش هر یک از آنها نیز تعیین گردید. به علاوه در هر ریزقطعه نمونه، یک نمونه خاک با سطح مقطع 81 سانتی مترمربع و از عمق 0 تا 10 سانتی متری برداشت و به آزمایشگاه منتقل گردید. در آزمایشگاه با استفاده از قیف های برلیزی بی مهرگان خاکزی از نمونه های خاک جدا گردید و سپس توسط لوپ دوچشمی شناسایی و شمارش گروه های مختلف بی مهرگان خاکزی تعیین شد. برای تعیین تنوع از شاخص های تنوع شانون-واینر و سیمپسون و برای میزان غنا و یکنواختی نیز از شاخص های مارگالف و هیپ استفاده شد. تجزیه و تحلیل میانگین آماره های کمی در عرصه های مختلف بااستفاده از آزمون تجزیه واریانس یک طرفه صورت گرفت. براساس این تحقیق بیشترین متوسط فراوانی زادآوری طبیعی در مرحله تحولی "اوج" بوده و در ارتباط با دو مرحله تحولی دیگر اختلاف معنی داری به لحاظ آماری وجود نداشته است. در ارتباط با تنوع پوشش گیاهی بالاترین میزان شاخص تنوع گونه ای شانون در مرحله تحولی "اوج" قرار داشته و کمترین مقدار تنوع شانون مربوط به مرحله تحولی "پوسیدگی" بوده است. البته مقدار تنوع شانون مرحله تحولی "اولیه" اختلاف معنی داری با هیچ یک از دو مرحله تحولی "اوج" و "پوسیدگی" نداشته است. همچنین اگرچه به لحاظ تنوع پوشش گیاهی سیمپسون در مراحل مختلف تحولی اختلاف معنی داری مشاهده نگردید ولی روند کاهش تنوع پوشش گیاهی شامل مراحل تحولی "اوج"، "اولیه" و "پوسیدگی" بوده است. در ارتباط با تنوع بی مهرگان خاکزی در بین مراحل مختلف تحولی نیز اگرچه اختلاف معنی داری به لحاظ شاخص های شانون- واینر و سیمپسون مشاهده نگردید ولی روند نزولی تنوع شامل مراحل تحولی "اوج"، "اولیه" و "پوسیدگی" بوده است. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد از لحاظ زادآوری طبیعی، تنوع پوشش گیاهی و تنوع بی مهرگان خاکزی بیشترین ارزش در مرحله تحولی "اوج" وجود داشته است و پس از آن به ترتیب مراحل تحولی "اولیه" و "پوسیدگی" جای گرفته است. واژه های کلیدی: مازندران، جنگل های راش، زادآوری، پوشش گیاهی، بی مهرگان خاکزی، تنوع زیستی