ارزیابی نسل های در حال تفکیک گندم نان با منشا بین المللی برای گزینش لاین های مطلوب در شرایط دیم اقلیم سردسیر

بهره برداری از نوترکیبی ژنتیکی از طریق تلاقی بین ژنوتیپ های والدینی حامل ژن های کنترل کننده پتانسیل عملکرد، صفات مطلوب زراعی و مقاومت یا تحمل در برابر تنش های زنده و غیرزنده از راهبردهای مهم در اصلاح نباتات برای افزایش سطح تنوع ژنتیکی و اصلاح واریته های جدید برتر بشمار می رود. در راستای بهره برداری حداکثر از تنوع ژنتیکی و نوترکیبی ژن ها بدنبال انجام تلاقی بین ارقام گندم والدینی در برنامه غلات موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور و برنامه مشترک سمیت-ایکاردا-ترکیه (TCI) طی توافقی هرساله توده های دورگ و نسل های در حال تفکیک بین دو برنامه فوق تبادل می گردد. ژرم پلاسم تبادل شده به منظور امکان انجام مطالعات ژنتیکی برای شناسایی شاخص های اقلیمی موثر در دو اقلیم ایران و ترکیه و نیز شناسایی ژرم پلاسم حاوی ژن های مطلوب برای هر دو اقلیم در قالب پروژه ای مستقل مورد مطالعه قرار می گیرند. در همین راستا در این تحقیق تعداد 97 لاین F4در حال تفکیک در دو ست متفاوت شامل 16F4-5LRACE با 66 ژنوتیپ و 16F4TCI-COLS با 31 ژنوتیپ حاصل از دورگ گیری انجام شده در برنامه TCI ، به همراه تعداد 38 لاین F5 به شماره های 5538-5501 و تعداد 64 لاین F6به شماره های 6564-6501 انتخاب شده از نسل های بین المللی سال قبل ایستگاه مراغه مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند. در نسل های در حال تفکیک مورد بررسی در فواصل هر 10 کرت آزمایشی ارقام گندم شاهد به تناوب کشت شده و به منظور ارزیابی و مقایسه صفات مورد بهره برداری قرار گرفت. در طول دوره ی رویشی ضمن انجام مراقبت های زراعی لازم منجمله مبارزه با علف های هرز، کلیه لاین های در حال تفکیک مورد مطالعه از نظر صفات مهم موثر در پتانسیل عملکرد در شرایط دیم ارزیابی شده و لاین های مطلوب شدند. در نتیجه ارزیابی های انجام شده و در مقایسه با ارقام شاهد در قالب این تحقیق در ایستگاه مراغه در آزمایش 16F4-5LRACE تعداد 57 و ازآزمایش 16F4-5LRACE تعداد 27 توده F4 مطلوب شناسایی و انتخاب گردیدند. در نسل F5 از تعداد 38 توده، بوته های مطلوب شناسایی شده و در مجموع تعداد 57 تک بوته انتخاب و برای تشکیل فامیل های یکنواخت به نسل بعد هدایت گردیدند. در نسل F6 با توجه به ارزیابی های انجام شده تعداد 41 لاین برتر در مقایسه با ارقام شاهد شناسایی و برای ادامه بررسی به آزمایش مقدماتی ایستگاهی هدایت گردیدند.واژه های کلیدی: گندم نان، کشت دیم، دورگ گیری، تنوع ژنتیکی، سلکسیون در نسل های در حال تفکیک