بررسی و ارزیابی واکنش لاینهای بین المللی وپیشرفته نخود نسبت به بیماری برق زدگی در مناطق دیم

تا کنون بیش از 50 عامل بیماریزا، از نواحی مختلف دنیا روی نخود گزارش گردیده است که از میان آنها بیماری برق زدگی بدلیل پراکنش وسیع و قدرت تخریبی بالا یکی از فاکتورهای عمده محدود کننده تولید نخود بالاخص در کشتهای پاییزه به حساب می آید. در این تحقیق بمنظور ارزیابی لاینهای خزانه بین المللی و پیشرفته داخلی نخود به قارچ Ascochyta rabiei عامل برق زدگی نخود در مناطق دیم، 50 لاین بین المللی و 48 لاین پیشرفته نخود همراه با یک شاهد حساس به بیماری (ILC 263 ) در خطوط 3 متری با فاصله خطوط 30 سانتیمتر و فاصله بذور 10 سانتیمتر از هم در مزارع آزمایشی ایستگاه تحقیقاتی سرارود (کرمانشاه)، ایلام و گلستان(گنبد) با دو تکرار کشت گردیدند. کاشت رقم حساس بعد از هر دو ردیف و همچنین بصورت یک نوار 2 متری در اطراف خزانه انجام گردید. عملیات آماده سازی زمین با انجام شخم و دیسک در پاییز انجام گرفت. برای تامین کود مورد نیاز، براساس توصیه محققین بخش خاک و آب از 20 کیلوگرم ازت و 50 کیلوگرم فسفات آمونیوم در هکتار هنگام کشت استفاده گردید. کاشت با دست بروی خطوط ایجاد شده در نیمه دوم آبانماه 1394 انجام گرفت. برای ایجاد آلودگی مصنوعی از سوسپانسیون اسپور به میزان 106 اسپور در میلی لیتر یا از بقایای نخود آلوده شده سال قبل و پخش یکنواخت آنها در محل کشت لاینها و بین ردیفها استفاده گردید. در طول ماهها و روزهای خشک از سیستم مه پاش (Mist system) بمدت سه ساعت در روز جهت تامین رطوبت نسبی استفاده گردید. پس از کاشت و مشاهده علایم بیماری، ارزیابی لاینها در سه مرحله با استفاده از سیستم مقیاس نمره ای انجام گرفت. نتایج حاصله نشان داد که در ایستگاه سرارود از مجموع 48 لاین پیشرفته نخود، 4 ژنوتیپ حساس(Susceptible) ، 21 ژنوتیپ نسبتا" حساس(Moderately Susceptible) ، 17 لاین متحمل(Tolerant) ، 3 لاین نسبتا" مقاوم (Moderately Resistant)، و 3 لاین مقاوم (Resistant)، در ایلام 9 لاین حساس ,(Susceptible) 13 لاین نسبتا"حساس(Moderately Susceptible) ، 3 لاین متحمل(Tolerant) ، 10 لاین نسبتا" مقاوم(Moderately Resistant) ، 13 لاین مقاوم(Resistant) ، و در ایستگاه گنبد رقم آرمان حساس(Susceptible)، رقم هاشم نسبتا"حساس (Moderately Susceptible)، 13لاین متحمل(Tolerant) ، و 33 لاین نسبتا" مقاوم(Moderately Resistant) بودند، و از مجموع 50 لاین خزانه بین المللی نخود ارزیابی شده در ایستگاه سرارود، 4 لاین حساس(Susceptible)، 18 لاین نسبتا"حساس(Moderately Susceptible) ، 26 لاین متحمل(Tolerant) ، لاین Flip09-110 نسبتا" مقاوم(Moderately Resistant) ، و لاین Flip09-121 مقاوم (Resistant) بودند. لاین شاهد (ILC 263) در آزمایشات تمام مناطق مورد آزمایش خیلی حساس(High Susceptible) بود. واکنش متفاوت بعضی از لاینهای مورد بررسی در مناطق مورد آزمایش، دلالت بر تنوع بیماریزایی جدایه های قارچ عامل بیماری برق زدگی نخود را دارد.واژه های کلیدی: نخود، بیماری برق زدگی، منابع مقاومت