بررسی خصوصیات زراعی و مقایسه عملکرد دانه ژنوتیپ های پیشرفته نخود سفید در کشت پاییزه مناطق سردسیر دیم

به منظور انتخاب لاین های نخود متحمل به سرما و با عملکرد دانه بیشتر و تغییر زمان کشت از بهاربه پاییز، این تحقیق با دو آزمایش مقایسه عملکرد مقدماتی (PCYT) با 49 لاین و رقم در طرح آماری لاتیس ساده 7*7 با 2 تکرار، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ارومیه و آزمایش پیشرفته مقایسه عملکرد نخود(ACYT) با 16 لاین و رقم، درقالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در4 تکرار و در سه ایستگاه تحقیقاتی مراغه، ارومیه وکردستان و به مدت یک سال زراعی (95-1394) اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس آزمایش مقدماتی نشان داد که بین ژنوتیپ ها،از نظرصفات وزن صد دانه، ارتفاع بوته، تعداد روز ازکاشت تا50 درصد گلدهی، اختلاف آماری بسیار معنی دار (≤0.01 ) واز نظر صفت تعداد روز تا 90 درصد رسیدگی فیزیولوژیکی، اختلاف آماری معنی دار(≤0.05 ) وجود داشت. علیرغم عدم وجود اختلاف معنی دار در عملکرد دانه، نتایج مقایسه میانگین نشان داد، ژنوتیپهای شماره 46(FLIP 09-419C)، 10 (FLIP 09-137C) ، 14 (FLIP 09-255C) ، 38 (FLIP 09-212C) ، 45 (FLIP 09-400C) ، 13(FLIP 09-200C) و40 (FLIP 09-247C)، به ترتیب با دامنه 1666- 1515 کیلوگرم درهکتار، عملکرد دانه بیشتر و معنی داری نسبت به شاهد سارال (با متوسط 862 کیلوگرم درهکتار) داشتند و در گروه بندی انجام شده درکلاس B قرار گرفتند. در مجموع با توجه به عملکرد و وزن صد دانه لاینها، تعداد 33 لاین با عملکرد دانه بیشتر از 1000 کیلوگرم در هکتار و وزن صد دانه بالای 32 گرم، جهت بررسیهای تکمیلی انتخاب شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات آزمایش پیشرفته نشان داد، بین ژنوتیپ ها از نظر عملکرد دانه، وزن صد دانه و ارتفاع بوته، اختلاف آماری بسیار معنی دار1%) (α ≤ و از نظر صفت تعداد روز تا رسیدگی، اختلاف آماری معنی دار5%) (α ≤ وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه مربوط به ایستگاه ارومیه با 1156 کیلوگرم درهکتار بود. مقایسه میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها نشان داد، تمامی ژنوتیپها عملکرد دانه بیشتری در مقایسه با شاهد سارال (با 724 کیلوگرم درهکتار وکمترین عملکرد) داشتند و در گروهبندی انجام شده درکلاس بالاتر قرار گرفتند. بیشترین میزان عملکرد دانه مربوط به ژنوتیپ شماره 7(FLIP 07-234C) با میانگین 1123 کیلوگرم درهکتار بود. در مجموع 3 مکان، با در نظر گرفتن ژنوتیپ های با عملکرد و وزن صد دانه بیشتر از شاهد سارال، ژنوتیپهای شماره2 (FLIP 05-42C)، 3(FLIP 05-43C) ، 4(FLIP 05-47C)، 5(FLIP 06-70C) ، 6(FLIP 06-151C)، 7(FLIP 07-234C)، 8(FLIP 07-242C)، 9(FLIP 07-244C)، 10 (FLIP 07-313C)، 11 (FLIP 07-327C)، و 15(FLIP 08-196C)، جهت بررسی در آزمایش سازگاری سال آتی انتخاب گردیدند. واژه های کلیدی : کشت پاییزه، نخود، Cicer arietinum ، تحمل به سرما، ژنوتیپ، دیم