شبیه سازی سیستم جریان آب زیرزمینی آبخوان دشت روانسر-سنجابی با استفاده از نرم افزار GMS

امروزه بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی و وقوع خشکسالی های پیاپی و عوامل اقلیمی موجب بحرانی شدن وضعیت تعادلی اکثر آبخوانها شده است و مهار آن به دلیل تعدد این عوامل، بدون مدل سازی به سادگی میسر نیست. لذا پژوهش حاضر برای ارایه روش مناسب مدیریتی برای جلوگیری از افت بیش از حد سطح آب آبخوان صورت گرفت. بدین منظور دشت روانسر-سنجابی کرمانشاه که طی یک دوره 22 ساله به طور متوسط 18 متر افت داشته، برای شبیه سازی سامانه آب زیرزمینی انتخاب شد. پس از واسنجی و ارزیابی مدل، با توجه به شرایط طبیعی گذشته و چرخه های طولانی خشکسالی، سناریوهای مدیریتی مختلف مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس توزیع مکانی میزان افت آبخوان، پهنه های آن در چهار طبقه تقسیم و سپس در هر طبقه سناریوهای یاد شده اجرا شد. طی سناریوی یک تا ده مقدار نرخ بهره برداری از زون-های مختلف متناسب با افت موجود متغیر و از 10 درصد تا 70 درصد در هر زون فرض و بر اساس میزان بازگشت افت در برابر درصد نرخ کاهش پمپاژ، بهترین حالت انتخاب شد. نتایج این سناریو نشان داد از بین حالت های مختلف، کاهش 10 درصدی نرخ پمپاژ از زون یک و کاهش 20 درصدی از سایر زون ها بهینه ترین حالت می-باشد. سناریوی یازدهم تکرار وضع موجود در بهره برداری از آبخوان و نیز وقوع شرایط طبیعی 8 سال گذشته بوده که نتایج آن نشان داد سطح آب با نرخ شدید افت مواجه و مقدار آن در پایان دوره به هفت متر می رسد. سناریوی دوازدهم برای جبران افت موجود شامل تکرار معکوس دوره زمانی 8 سال گذشته با کاهش بهره برداری به میزان اضافه برداشت این دوره تعریف شد. نتایج این سناریو نشان داد درصورتی که مقدار اضافه برداشت از آبخوان کاهش داده شود، نرخ افت با همان سرعت رفت، جبران نخواهد شد. احتمالا افت در آبخوان بر پارامترهای هیدرودینامیکی آن اثرگذار می باشد. هم چنین نتایج استفاده از سناریوهای مختلف مدیریتی نشان داد که میزان کاهش برداشت و یا تغذیه برای جبران افت در سطح پهنه های چهارگانه متفاوت بوده و لذا در طراحی سناریوهای مدیریتی میزان کاهش برداشت و یا تغذیه در سطح آبخوان را نمی توان مقداری ثابت و یکنواخت فرض نمود.واژگان کلیدی:آبخوان روانسر-سنجابی، احیای آبخوان، شبیه سازی، پیش بینی، GMS