ارزیابی توده های دورگ و نسل های در حال تفکیک گندم نان برای گزینش لاین های برتر در شرایط دیم مناطق سردسیر و معتدل سرد

در برنامه اصلاح گندم دیم کشور تلاقی های مورد نظر بین ارقام و لاین های والدینی گندم نان با هدف ایجاد تنوع ژنتیکی، انتقال صفات مورد نظر به ارقام تجاری موجود و اصلاح ارقام جدید برتر صورت می پذیرد. به همین منظور توده های و لاین های در حال تفکیک حاصل از تلاقی از نسل F2 به بعد برای شناسایی نوترکیبی های ژنی مطلوب و گرینش لاین های برتر مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این بررسی ضمن ارزیابی صفات مهم زراعی، مقاومت در برابر تنش های زنده و غیرزنده محیطی بویژه زنگ ها، آفت سن گندم و تنش های خشکی و گرمای آخر فصل مورد توجه قرار گرفتند. توده و لاین های دارای پتانسیل بالا از نظر اجزا عملکرد، ارتفاع مناسب، سطح مطلوب مقاومت یا تحمل در برابر تنش های محیطی گزینش گردیدند. بذور بدست آمده از توده ها و لاین های انتخاب شده در مزرعه پس از برداشت مورد بررسی مجدد در آزمایشگاه قرار گرفته و لاین های دارای بذر چروکیده و یا بسیار کوچک حذف شدند. به منظور امکان مقایسه با ارقام شاهد در مزرعه آزمایشی در تمام نسل ها در فواصل هر 10 کرت ارقام گندم زراعی سرداری، آذر-2 ، رصد، هما، اوحدی و باران به عنوان شاهد کشت شدند. همچنین به منظور گزینش لاین های برتر حاصل از تلاقی در مناطق هدف یک ست از توده هایF3 به ایستگاه های قاملو، سرارود، زنجان، شیروان و اردبیل ارسال گردید. ایستگاه های فوق نیز در سال زراعی 94-93 بررسی توده های در حال تفکیک انتخابی سال قبل خود را در قالب این تحقیق با روشی مشابه ادامه دادند. در نتیجه ارزیابی های انجام شده در این تحقیق در ایستگاه مراغه تعداد 214 توده F2 حاصل از دورگ گیری در بلوک های تلاقی، تعداد 69 تودهF3 ، تعداد 42 توده F4، تعداد 103 فامیل F5 و تعداد 380 لاین F6 شامل بوته های گزینش شده از نسل های در حال تفکیک گندم نان در سال گذشته با استفاده از روش سلکسیون بالک تغییر یافته پس از انجام ارزیابی های مورد نظر به عنوان توده و لاین های برتر مورد گزینش قرار گرفتند. علاوه بر ایستگاه مراغه در این تحقیق در ایستگاه های سرارود تعداد268، قاملو تعداد 121، زنجان تعداد 866 ، اردبیل تعداد 37 و شیروان تعداد 78 توده و لاین برتر انتخاب و جهت ادامه بررسی به نسل های پیشرفته تر هدایت گردیدند. لاین های انتخابی از نسل F6 در سال آتی درآزمایشات مقایسه عملکرد ایستگاهی شرکت داده می شوند.واژه های کلیدی: گندم نان، تلاقی، تنوع ژنتیکی، سلکسیون، بالک تغییر یافته، نسل های در حال تفکیک