بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه لاین های جو در آزمایش های یکنواخت سراسری مناطق سردسیر دیم

به منظور تعیین ژنوتیپ های پرمحصول و پایدار، 22 رقم و لاین جو به همراه دو رقم شاهد( محلی و آبیدر) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سه سال زراعی 91-1390 مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفتند. مناطق اجرای آزمایش، ایستگاه های تحقیقاتی مناطق سردسیر و سرد معتدل دیم مراغه،کردستان(قاملو)، زنجان، ارومیه، سرارود، اردبیل و شیروان بودند. در هر سال تجزیه واریانس ساده برای هر مکان و در پایان سال سوم تجزیه واریانس مرکب سه ساله برای هر مکان انجام شد. پس از انجام آزمون یکنواختی واریانس اشتباهات آزمایشی، برای کل مناطق در سالهای مختلف تجزیه مرکب نهایی انجام شد. در ایستگاه شیروان به دلیل از بین رفتن آزمایش در سال سوم، نتایج این ایستگاه در تجزیه مرکب نهایی حذف شده و تنها تجزیه مرکب دو ساله برای آن اعمال شد. تجزیه مرکب(3 سال و 6 مکان) نشان داد که اثرات ساده سال، مکان و ژنوتیپ و اثرات متقابل سال× مکان، مکان× ژنوتیپ و اثر سه جانبه سال × مکان × ژنوتیپ بر عملکرد دانه از نظر آماری بسیار معنی دار هستند. اثر متقابل ژنوتیپ × سال تقریبا در سطح احتمال 5% معنی دار شد. بیشترین وکمترین متوسط سه ساله عملکرد دانه کل ژنوتیپ ها به ترتیب مربوط به ایستگاه سرارود (2893 کیلوگرم در هکتار) و ایستگاه اردبیل (1524 کیلوگرم در هکتار) بوده و لاین های شماره 22 و 12 با متوسط عملکرد دانه 2499 و2471 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را در بین ژنوتیپ های آزمایشی در سه سال و شش منطقه داشتند. بیشترین متوسط عملکرد دانه (2807 کیلوگرم در هکتار) مربوط به سال دوم (92-1391) بوده و سال های سوم (93-1392) و اول (91-1390) به ترتیب با 2238 و 1851 کیلوگرم در هکتار در مراتب بعدی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه پایداری به روش پارامتر چهار لین و بینز، ضریب تغییرات عملکرد دانه، واریانس محیطی و مدل رتبه بندی نشان داد که لاین 14 پایدارترین لاین و ژنوتیپ های شماره 11 و 12 لاین های نسبتا پایدار هستند. واژه های کلیدی: پایداری عملکرد، تجزیه مرکب، جو دیم، عملکرد دانه