شناسایی منابع مقاومت ژنتیکی به بیماری زنگ قهوه ای گندم با عامل Puccinia triticina در ژنوتیپ های پیشرفته گندم نان و دوروم دیم

زنگ قهوه ای گندم با عامل Puccinia triticina یکی از مهمترین بیماریهای گندم در ایران می باشد. استفاده از ارقام مقاوم یکی از بهترین روش های کنترل این بیماری می باشد. این بررسی به منظور بررسی واکنش 233 ژنوتیپ گندم نان و دوروم دیم نسبت به بیماری زنگ قهوه ای در شرایط مزرعه ای (مراغه، گنبد و اهواز و مغان) و گیاهچه ای در گلخانه اجرا گردید. آزمایش گیاهچه ای در شرایط کنترل شده گلخانه ای با جدایه های زنگ قهوه ای گندم جمع آوری شده از اهواز و گرگان اجرا و یادداشت برداری از شدت بیماری به روش مک اینتاش و همکاران درمقیاس 0- 4 انجام گرفت. در مرحله گیاه کامل یادداشت برداری از شدت بیماری براساس روش اصلاح شده کاب و تیپ آلودگی بر اساس روش رولفز و همکاران انجام گرفت .نتایج ارزیابی مرحله گیاه کامل نشان داد که در گلستان تعداد 171 ژنوتیپ، در اهواز 145 ژنوتیپ و در مغان 171 ژنوتیپ دارای مقاومت قابل قبولی در برابر بیماری بودند که از میان آنها تعداد 106 ژنوتیپ دارای مقاومت قابل قبول در هر سه منطقه بودند. ارقام تجاری آفتاب و کوهدشت و ساجی در این گروه قرار داشتند. نتایج حاصل از این ارزیابی در مرحله گیاهچه ای نشان داد، تعداد 64 ژنوتیپ از جمله رقم ساجی، در مقابل هر دو جدایه مقاوم می باشند. تعداد 40 ژنوتیپ در هر دو مرحله گیاهچه ای و گیاه کامل مقاوم بودند که این نوع مقاومت می تواند از نوع مقاومت اختصاصی باشد. رقم تجاری گندم دوروم ساجی (Saji) از این گروه می باشند. هم چنین تعداد 9 ژنوتیپ در مرحله گیاهچه ای در برابر هر دو جدایه حساس و در مرحله گیاه کامل مقاوم بودند. احتمالا این ژنوتیپ هادارای مقاومت ازنوع مقاومت پایداریامقاومت گیاه کامل (Adult Plant Resistance) می باشند که توسط چند ژن کنترل می گردد. رقم تجاری گندم نان کوهدشت چنین عکس العملی نشان داد.واژه های کلیدی: بیماری زنگ قهوه ای - لاین های گندم دیم- ارزیابی مقاومت - Puccinia triticina