واسنجی مدل تجربی ‭EPM ‬از طریق بررسی رسوب مخازن بندهای کوچک در حوضه های مرکزی ایران استان سمنان

به منظور ارزیابی کمی رسوب دهی حوزه های آبخیز فاقد آمار، استفاده از مدل های تجربی اجتناب ناپذیر است. مدل ‭EPM ‬یکی از مدل های مورد استفاده در ایران می باشد که بعضا مورد ارزیابی قرار گرفته است. ولیکن اغلب ارزیابی ها، با استفاده از آمار رسوب رودخانه ها انجام پذیرفته و از اندازه گیری مستقیم رسوبات در مخازن سدها و بندها کمتر استفاده شده است، در صورتی که روش اندازه گیری رسوبات مخازن سدها و بندها از دقت بالاتری برخوردار می باشد. در این تحقیق تعداد 9 حوزه آبخیز کوچک در استان سمنان انتخاب شده اند. در خروجی این حوضه ها، سدهای خاکی کوتاه طی سال های گذشته احداث گردیده اند که عمر آنها به بیش از ‮‭15‬سال می رسد. این سدها تا زمان اندازه گیری رسوب، سرریز ننموده اند و به همین دلیل تمامی رسوبات تولیدی حوزه آبخیز بالادست آنها در مخازن سدها به تله افتاده اند. مقدار رسوبات ته نشین شده در مخازن این سدها از طریق عملیات نقشه برداری محاسبه شد. وزن مخصوص ظاهری رسوبات در هر مخزن اندازه گیری شد و مقادیر حجمی رسوبات به مقادیر وزنی تبدیل گردید. با استفاده از مدل ‭EPM ‬مقدار رسوب تولیدی حوزه ها به صورت حجمی و وزنی برآورد گردید. مقادیر رسوب تولیدی اندازه گیری شده در مخازن سدها با مقادیر برآورد شده، از طریق تعیین خطای نسبی ‭(MBE) ‬مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد خطای نسبی برآوردهای مقادیر حجمی و وزنی رسوب دهی به ترتیب برابر ‮‭0/18‬ و ‮‭0/16‬ است که نشان می دهد برآوردهای مدل ‭EPM ‬از دقت و کارآیی مناسبی در تخمین رسوب دهی حوزهصهای آبخیز مناطق مورد مطالعه برخوردار است.