توسعه تنوع ژنتیکی از طریق دورگ گیری بین ژنوتیپ های جو و بررسی نتاج نسل ‭F1‬

از جمله راهکارهای اساسی در ایجاد تنوع ژنتیکی، تلاقی های هدفمند بین واریته ای است. این تنوع که در نسل های پس از تلاقی (نسل های در حال تفکیک) ایجاد می شود، با فراهم نمودن امکان گزینش ژنوتیپ های مطلوب، قابل بهره برداری خواهد بود. با انجام تلاقی بین ارقام و لاین های دارای صفات مطلوب، شرایط احتمال تجمع ژن های مفید فراهم می شود و از طرفی این امکان بوجود می آید که در بررسی تنوع حاصل از دورگ گیری در نسل های در حال تفکیک، لاین هایی با صفات برتر از والدین مورد گزینش واقع شوند. این بررسی، به منظور ایجاد تنوع ژنتیکی و ترکیب صفات مناسب موجود در منابع ژنتیکی ارزشمند جو، اجرا گردید. در این پژوهش، دورگ گیری بین تعداد 8 لاین جو به همراه ارقام جو ماهور و خرم، بر اساس گروه بندی از نظر صفاتی نظیر ارتفاع بوته، زودرسی، متحمل به خشکی، تیپ رشد، قدرت رشد اولیه بالا، مقاومت به بیماریهای شایع در جو و سایر صفات مطلوب، به عمل آمد. والدین مورد نظر، در زمان مناسب در سه نوبت و هر نوبت به فاصله ‮‭7-10‬ روز، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گچساران طی سال زراعی ‮‭1393-94‬ در شرایط گلخانه کشت شدند. براساس روش تلاقی جو پس از ظهور بخش اندکی از ریشک ها از برگ پرچم اقدام به اخته کردن والد ماده و حذف پرچم از گلچه ها گردید. سپس به فاصله ‮‭24-48‬ ساعت اقدام به تهیه دانه گرده از والد نر و گرده افشانی به روش چرخشی ‭(Go-Go method) ‬شد. در این طرح برنامه تلاقی برای هر نوع دورگ گیری بر روی ‮‭2-5‬ سنبله صورت گرفته و در طول فصل رشد، عملیات داشت شامل آبیاری و وجین علف های هرز انجام شد. در نهایت تعداد ‮‭24‬ تلاقی جو بر اساس گروهبندی ژنوتیپ ها برای صفات زراعی مختلف انجام گردید و بذور حاصل از تلاقی بعد از تمیز کردن برای ایستگاه مراغه به عنوان بذر F1 ارسال گردید تا علاوه بر تکثیر بذور، تسریع در مراحل نسل های در حال تفکیک را به دنبال داشته باشد. بعد از کاشت در زمان مناسب در ایستگاه مراغه، برداشت بذور حاصل از کشت در هر تلاقی به طور جداگانه و تمیز نمودن آنها، مجددا برای بهره برداری در نسل های در حال تفکیک به ایستگاه گچساران عودت داده شد. واژه های کلیدی: توسعه تنوع ژنتیکی، دورگ گیری، جو زراعی