بررسی اثرات آبیاری تکمیلی در دوره های مختلف برخواص کمی و کیفی ارقام آفتابگردان

این آزمایش به منظور بررسی اثر رژیم های مختلف آبیاری بر عملکرد دانه و صفات زراعی 3 رقم آفتابگردان به مدت 3 سال در سال های ‮‭1378-80‬ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد انجام گردید. این بررسی در قالب آزمایش کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. هشت سطح عامل اصلی شامل‭: I‬1: آبیاری در مرحله غنچه دهی، I2: آبیاری در مرحله گلدهی،I3: آبیاری در مرحله دانه بندی، I4: آبیاری در مراحل غنچه دهی+ گلدهی، I5: آبیاری در مراحل غنچه دهی+ دانه بندی، I6: آبیاری در مراحل گلدهی+ دانه بندی، I7: آبیاری در مراحل غنچه دهی+ گلدهی+ دانه بندی و I8: بدون آبیاری بودند. سطوح عامل فرعی 3 رقم آذرگل، رکورد و گابور بودند. هر کرت شامل 5 خط ‮‭5/5‬ متری با فواصل ردیف و فواصل بوته روی ردیف ‮‭60 25‬ سانتی متر بود. به هنگام رسیدن سه خط وسط با حذف بوته های ابتدا و انتهای خطوط بعنوان اثر حاشیه (جمعا ‮‭60‬ بوته) برداشت گردید. در هر سال تجزیه واریانس صفات با استفاده از آزمون ‭F ‬و گروه بندی میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن انجام گردید. بالاترین عملکرد دانه و روغن در هر سال به ترتیب متعلق به تیمارهای آبیاری کامل I7و I6 بود. در پایان سال سوم تجزیه مرکب داده های حاصل از ارزیابی صفات مورد بررسی با استفاده از آزمون ‭F ‬انجام گرفته و گروه بندی میانگین های صفات نیز برای سطوح منابع مختلف تغییر انجام گردید. اثر رژیم های مختلف آبیاری بر تمام صفات مورد مطالعه معنی دار بود. تیمار آبیاری I7 با عملکرد دانه و روغن ‮‭2/052‬ و ‮‭0/941‬ تن در هکتارو تیمار آبیاری I6 با عملکرد دانه وروغن ‮‭1/917‬ و ‮‭0/886‬ تن در هکتار بالاترین عملکرد دانه و روغن را به خود اختصاص دادند. مقدار بارندگی در دوره رشد آفتابگردان در سال ‮‭1378‬ برابربا ‮‭134/8‬ میلیمتر، در سال ‮‭1379‬ برابربا ‮‭109/7‬ میلیمتر و در سال ‮‭1380‬ برابربا ‮‭151/6‬ میلیمتر بود. با توجه به میانگین مقدار بارندگی در سه سال، میزان بارندگی در طول دوره رویش آفتابگردان ‮‭133‬ میلیمتر بوده است. از آنجایی که مقدار تبخیروتعرق آفتابگردان در منطقه حدود ‮‭538‬ میلی متر می باشد، مقدار‮‭350‬ میلی متر درتیمار I7 و مقدار ‮‭275‬ میلی متر درتیمار I6استفاده گردید. از آنجایی که در هر سال و میانگین 3 ساله آزمایش این دو تیمار آبیاری تفاوت معنی داری نداشته اند، لذا در صورت کشت زود هنگام (اوایل اسفند) به منظور استفاده بهینه از بارندگی های اوایل فصل، می توان با دوبار آبیاری در مراحل گلدهی و دانه بندی به عملکردهای مناسبی دست یافت. حداکثرکارآیی مصرف آب بر حسب کیلوگرم دانه به ازای هر متر مکعب آب آبیاری مربوط به تیمارهایI1و I2 به ترتیب با مقادیر‮‭1/7‬و‮‭1/2‬ بود.کمترین کارایی مصرف آب آبیاری مربوط به تیمار 7 Iبا مقدار ‮‭0/59‬ بوده است. واژه های کلیدی: آفتابگردان، آبیاری، رقم و عملکرد.