بررسی واحد و فضای نمونه برداری و مدل های نمونه گیری دنباله ای با دقت ثابت از جمعیت کنه تارتن دولکه ای ‭Tetranychusurticae Koch. (Acari: Tetranychidae) ‬در مزارع لوبیا

کنه تارتن دولکه ای‭Tetranychusurticae Koch. ‬یکی از مهمترین آفات لوبیا در اغلب نواحی ایران می باشد. به منظور استقرار یک برنامه مدیریتی مناسب برای این آفت در مزارع لوبیا، نیازمند ساخت یک مدل نمونه برداری هستیم که شرایط را برای تخمین تراکم جمعیت آفت با سرعت و دقت بالا فراهم نماید. طی سالهای ‮‭1389‬-،‮‭1390‬ توزیع فضایی و طرحهای نمونه گیری دنباله ای جهت تخمین جمعیت کنه تارتن دولکه ای ‭T.urticae ‬در مزارع لوبیا معمولی شمال استان لرستان (بروجرد، دورود و ازنا) و با استفاده از واحدهای مختلف نمونه برداری مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق با توجه به برازش بهتر داده ها با قانون نمایی تایلور، آماره های این مدل برای هر واحد نمونه، جهت ارایه طرحهای نمونه برداری دنباله ای شمارشی و دوجمله ای مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مقدار آماره ‭b ‬تایلور برای همه مراحل زندگی کنه تارتن به شکل معنی داری از 1 بزرگتر بود که نشان دهنده تجمعی بودن توزیع فضایی جمعیت کنه تارتن دولکه ای ‭T. urticae ‬می-باشد. مقایسه آماره ‭b ‬تایلور مربوط به مراحل لارو، پوره و بالغ نشان داد که از نظر آماری اختلافی بین آنها وجود نداشت. بنابراین بدون نیاز به تفکیک مراحل زندگی کنه تارتن، آماره های ‭b ‬و برای مجموع مراحل لارو+پوره+بالغ مجددا محاسبه گردید. نمودار اندازه نمونه در سه سطح ،‮‭15 10‬ و ‮‭25‬ درصد محاسبه و مورد مقایسه قرار گرفت. همچنین اعتبارسنجی مدل نمونه برداری با دقت ثابت گرین برای هر واحد نمونه برداری، با استفاده از ‮‭12‬ سری از داده های مجزا (که برای محاسیه آماره-های تایلور استفاده نشده باشند) انجام گرفت. نتایج اعتبارسنجی مدلها نشان داد که به منظور دستیابی به سطح دقت ‮‭25‬/،0 که معمولا در مدیریت تلفیقی آفات قابل قبول میباشد، متوسط تعداد نمونه مورد نیاز برای واحدهای نمونه ،‮‭4 2‬ و 6 برگ به ترتیب ،‮‭102 146‬ و ‮‭86‬ نمونه بود. نمونه برداری دوجمله ای (حضور-عدم حضور)، جایگزینی برای روش شمارش کل افراد موجود در واحد نمونه می باشد و بدون نیاز به شمارش کل افراد، به محض مشاهده یک یا بیش از یک جاندار در هر واحد نمونه (حضور)، بررسی نمونه خاتمه می یابد. به عنوان یک نتیجه گیری، مدل نمونه برداری دنباله ای شمارشی با دقت ‮‭0/25‬ و نیز مدل دوجمله ای برای پایش این آفت در مزارع لوبیای آبی توصیه می گردند. واژههای کلیدی:توزیع فضایی، لوبیا معمولی، واحد نمونه برداری، کنه تارتن دولکه ای، لوبیا، نمونه برداری.