بررسی سازگاری و پایداری عملکرد ارقام و لاین های پیشرفته نخود کابلی در کشت پاییزه تحت شرایط دیم (گزارش منطقه ای مراغه)

به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ * محیط و انتخاب ژنوتیپ های پایدار و پرمحصول و متحمل به سرما، این مطالعه با 2 آزمایش سازگاری 1 و 2 به ترتیب با ‮‭14‬ و ‮‭13‬ ژنوتیپ نخود، مشتمل بر 2 شاهد محلی جم و قزوین، در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در4 تکرار و به مدت 3 سال زراعی (‮‭1390-93‬) درایستگاه مراغه انجام شد. گیاهچه های ژنوتیپ های مورد بررسی در طول زمستان ‮‭91 90‬، و ‮‭92‬ به ترتیب تحت تاثیر برودت طبیعی ‮‭12‬- ، ‮‭11/5‬- و ‮‭17‬- درجه سانتی گراد بدون پوشش برفی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات آزمایش سازگاری 1 نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظرصفات عملکرد دانه، عملکرد بیوماس، وزن صد دانه، تعداد روز تا رسیدگی، شاخص برداشت، درجه باردهی، تحمل به سرما، درصد مقاومت به سرما و تعداد بوته زنده مانده پس از سرما، اختلاف آماری بسیار معنی دار %1) ( وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها نشان داد که ژنوتیپ های شماره9 (،‮‭14‬ (9‭-Urmia(‬شاهد قزوین) و6 (6‭-Urmia) ‬به ترتیب با ،‮‭494 548‬ و‮‭481‬ کیلوگرم درهکتار، بیشترین عملکرد را به خود اختصاص دادند که نسبت به شاهد جم با متوسط عملکرد ‮‭314‬ کیلوگرم درهکتار بین ‮‭53 -74‬ درصد افزایش عملکرد داشت. ژنوتیپ های فوق با بیش از ‮‭80‬ بوته زنده مانده وبیش از‮‭50‬ درصد مقاومت به سرما ، ژنوتیپ های برتر این مطالعه بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات مورد مطالعه آزمایش سازگاری 2 نشان داد که بین ژنوتیپ ها تنها از نظرصفات وزن صد دانه، تعداد روز تا رسیدگی، تحمل به سرما، درصد مقاومت به سرما و تعداد بوته زنده مانده پس از سرما، اختلاف آماری بسیار معنی دار %1) ( وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها نشان داد که ژنوتیپ های شماره 6 (‮‭18‬‭-Urmia) ‬و‮‭14‬(شاهد قزوین) به ترتیب با ‮‭521‬ و ‮‭505‬ کیلوگرم درهکتار، بیشترین عملکرد را داشتند که نسبت به شاهد جم با متوسط عملکرد ‮‭422‬ کیلوگرم درهکتار بین ‮‭20-23‬ درصد افزایش عملکرد داشت. شاهد قزوین با ‮‭83‬ بوته زنده مانده و‮‭52‬ درصد مقاومت به سرما، ژنوتیپ برتر این آزمایش بود. نتایج هر دو بررسی نشان داد که شاهد قزوین به همراه ژنوتیپ های6‭-Urmia-‬9، ‭Urmia ‬و‮‭18‬‭-Urmia ‬، با مقاومت نسبی در برابر سرمای زمستان و عملکرد خوب، برای کشت پاییزه درمناطق نیمه سردسیر و با زمستان ملایم قابل توصیه می باشند. واژه های کلیدی : کشت پاییزه، نخود، ‭Cicer arietinum ‬، تحمل به سرما، ژنوتیپ، سازگاری