بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه و روغن لاین های خاردار و بی خار گلرنگ پاییزه تحت شرایط دیم در مناطق معتدل سرد کشور

به منظور ارزیابی لاین های گلرنگ در کشت پاییزه در مناطق معتدل سرد تحت شرایط دیم ، 2 آزمایش جداگانه برای ‮‭18‬ لاین خاردار گلرنگ و ‮‭16‬ لاین بی خار گلرنگ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سه منطقه سرارود کرمانشاه ، ایلام و شیروان خراسان شمالی اجرا گردید. پس از تجزیه واریانس ساده صفات زراعی در هر مکان ،تجزیه واریانس مرکب انجام شد. براساس تجزیه واریانس مرکب ژنوتیپ های خاردار گلرنگ، حدود ‮‭67/70‬ از مجموع واریانس کل توسط اثرات جمع پذیر محیط، ‮‭5/69‬ توسط اثر ژنوتیپ و ‮‭17/99‬ درصد از تغییرات کل توسط اثر ژنوتیپ محیط توجیه گردید. در این روش مولفه های اثر متقابل اول تا ششم مدل امی برای عملکرد دانه معنی دار شد. براساس پارامتر ‭ASV ‬ژنوتیپ های ‮‭259997‬‭-PI ‬و ‮‭568864‬‭-PI ‬پایدارترین و ‮‭613394‬ ‭-PI ‬ناپایدارترین ژنوتیپ بود. همچنین باا استفاده از پارامتر ‭SIPC ‬ژنوتیپ ‮‭560202‬ ‭-PI ‬پایدارترین و‮‭304408‬ ‭-PI ‬ناپایدارترین ژنوتیپ شناخته شد. ازمقایسه میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ های تحت بررسی مشخص شد که بیشترین عملکرد دانه متعلق به ژنوتیپ های ‮‭878‬) ‮‭209295‬ ‭-PI ‬کیلوگرم در هکتار) و سینا (‮‭846‬ کیلوگرم در هکتار) بود. بر اساس آماره عملکرد - پایداری ( ) و بای پلات از اثرات ژنوتیپ ‭(G) + ‬اثر متقابل ژنوتیپ محیط ‭(GE) ‬لاین ‭PI- ‬‮‭209295‬ ‭(G‬2) به عنوان ژنوتیپ برتر شناخته شد. همچنین براساس تجزیه واریانس مرکب ژنوتیپ های بی خار گلرنگ، حدود ‮‭23/27‬ از مجموع واریانس کل توسط اثرات جمع پذیر محیط، ‮‭17/16‬ توسط اثر ژنوتیپ و ‮‭45/05‬ درصد از تغییرات کل توسط اثر ژنوتیپ محیط توجیه گردید. در این روش مولفه های اثر متقابل اول تا ششم برای عملکرد دانه معنی دار شد. براساس پارامتر ‭ASV ‬ژنوتیپ های داراب 7 ، سینا و ‮‭544006‬ ‭-PI ‬پایدارترین و داراب2 و ‮‭250611‬ ‭-PI ‬ناپایدارترین ژنوتیپ ها بودند. همچنین باا استفاده از پارامتر ‭SIPC ‬ژنوتیپ های ‮‭544006‬ ‭-PI ‬و فرامان پایدارترین و ‮‭250611‬ ‭-PI ‬و داراب 2 ناپایدارترین ژنوتیپ ها شناخته شدند. از مقایسه میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ های تحت بررسی مشخص شد که بیشترین عملکرد دانه متعلق به ژنوتیپ های فرامان (‮‭924‬ کیلوگرم در هکتار) و داراب 2 (‮‭894‬ کیلوگرم در هکتار) و ‮‭889‬) ‮‭250611‬ ‭-PI ‬کیلوگرم در هکتار) بود. بر اساس آماره عملکرد - پایداری ( ) و بای پلات از اثرات ژنوتیپ ‭(G) + ‬اثر متقابل ژنوتیپ محیط ‭(GL) ‬لاین های داراب 2 ‭(G‬‮‭13‬) و ‭PI- ‬‮‭250611‬ ‭(G‬2) به عنوان ژنوتیپ های برتر شناخته شد. واژه های کلیدی: گلرنگ زراعی ، خارداری، بی خاری ، دیم ، عملکرد دانه ، سازگاری ، مدل امی