اندازه گیری میزان آلودگی نفتی در آب، رسوبات، کبد، کلیه و عضله ‭5 ‬گونه ماهیان خاویاری دریای خزر و بررسی میزان تاثیر این آلودگی ها بر روی سیستم ایمنی ماهیان خاویاری

در تحقیق حاضر میزان هیدروکربنهای آروماتیک ‭(PAHs) ‬در سه فصل از سال در ایستگاههای نوشهر، فریدونکنار، ساری و امیرآباد اندازه گیری گردید. متوسط غلظت ‭PAHs ‬در آب در فصل پاییز ‮‭23/0‬ ‭mg/l ‬بوده و بالاترین غلظت متوسط در ایستگاه فریدونکنار اندازه گیری شد . ایستگاه ساری در فصل پاییز بالاترین غلظت ‭PAHs ‬در رسوبات را داشته است. غلظت ‭PAHs ‬در رسوبات این چهار ایستگاه در سه فصل برابر از ‮‭0/072 2/63‬ میکروگرم بر گرم وزن خشک متغییر بوده است. تعداد ‮‭15‬ نمونه از 5 گونه ماهیان غضروفی دریای خزر ( ازون برون، تاس ماهی ایرانی، فیل ماهی، تاس ماهی روس و شیپ) از مناطق مختلف جمع آوری شده و سپس از ماهیچه، کبد، آبشش، کلیه و گناد نمونه برداری به عمل آمد. نمونه ها با دستگاه گازکروماتوگرافی ‭(Shimadzu CR‬6‭A)‬، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و مقادیر ‮‭16‬ نوع ‭PAHs ‬در آنها تعیین گردید. بیشترین و کمترین غلظت ‭PAHs ‬به ترتیب ‮‭32/0 89/1‬ ‭g/g ‬و ‮‭02/0 26/0‬ ‭g/g ‬در گناد شیپ و کبد قره برون مشاهده شد. در بخش دیگری از تحقیق اثر ‭PAHs‬بر روی سیستم ایمنی ماهیان جوان خاویاری تهیه شده از مراکز تکثیر شمال کشور مورد بررسی قرار گرفت. مقادیر غلظت ‮‭96‬ ‭LC‬‮‭50‬ ساعت با روش ‭OECD ‬برای فیل ماهی، شیپ، ازون برون، تاس ماهی ایرانی و روس به ترتیب‮‭17‬،.‮‭5.16-4.9-9.13-4‬ و ‮‭4.19‬ میلی گرم بر لیتر تعیین گردید. مطابق روش کولنت (‮‭1994‬) تاثیرغلظت %‮‭50‬ حد کشندگی در ‮‭96‬ ساعت بر فاکتورهای خونی گلبول قرمز، سفید، هموگلوبین، هماتوکریت، شمارش افتراقی لنفوسیت، نوتروفیل، مونوسیت، ایوزینوفیل و نوتروفیل های نابالغ مطالعه گردید. مقادیر شاخصهای خونی ‭RBC ‬و ‭Hb ‬در گروه آزمون نسبت به گروه شاهد از کاهش معنی داری (‮‭05.0‬‭> P) ‬برخوردار بود. ولی میزان‭PCV ‬و ‭MCV ‬در گروه آزمون افزایش معنی داری (‮‭05.0‬‭> P) ‬را نشان داد. نتایج شمارش افتراقی در دو گروه آزمون و شاهد از اختلاف معنی داری برخوردار بود (‮‭05.0‬‭> P) .‬در مطالعه بیوشیمی پلاسمای خون تغییرات میزان فاکتورهای اسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین ترانسفراز، الکالین فسفاتاز، لاکتات دی هیدروژناز، پروتیین کل و گلوکز با استفاده از دستگاه اتوآنالایزر و روش اسپکتروفتومتری اندازه گیری شد‭. AST‬، ‭ALP‬،‭ALT‬، ‭LDH ‬و ‭TP ‬،کاهش و ‭GLU ‬خون، افزایش معنی داری در گروه آزمون داشته اند. جهت بررسی اثرات سمیت مزمن ‭TPH ‬بر روی فاکتورهای خونی، بیوشیمی، فعالیت لیزوزیم( روش ،‮‭1999‬ ‭Ellis)‬، سنجش شدت بیگانه خواری (،‮‭1981‬ ‭Scott and Kelesius) ‬پنج گونه ماهی خاویاری ، سه غلظت ،‮‭3 2‬ و 4 برابر غلظت ماده نفتی در آب حوضه جنوبی دریای خزر آماده گردید و ماهیان در این آب با دمای ‮‭22 1‬ طی ‮‭50‬ روز نگهداری شدند. میزان ‭RBC‬، ‭Hct‬، ‭WBC‬، ‭TP ‬و لمفوسیت بچه ماهیان جوان گروههای در معرض ‭TPH ‬در مقایسه با گروه شاهد از کاهش معنی داری (‮‭05.0‬‭> P) ‬و میزان ‭MCV‬، ‭MCH ‬،‭MCHC ‬، نوتروفیل ، ایوزینوفیل و گلوکز افزایش معنی دار داشته است . اختلاف معنی داری در مقادیر مونوسیت و نوتروفیل نابالغ بین گروههای آزمایش و شاهد مشاهده نشد (‮‭05.0‬‭

P) ‬با گروه شاهد برخوردار بود. میزان فعالیت لیزوزیم و قدرت بیگانه خواری در ماهیان جوان گروههای آزمون از یک روند کاهشی تبعیت می نمود بطوریکه تغییرات آن در مقایسه با گروه شاهد اختلاف معنی داری (‮‭05.0‬‭> P) ‬را نشان داد. براساس یافته های کلی این تحقیق می توان نتیجه گیری نمود که وجود مواد نفتی در اکوسیتم های آبی موجب آسیب دیدگی و تضعیف سیستم و کاهش مقاومت ایمنی ماهیان خاویاری شده و بدین ترتیب باعث ابتلا به بیماری و مرگ آنها می شود. کلمات کلیدی: ماهیان خاویاری،هیدروکربنهای آروماتیک،دریای خزر، فاکتورهای خونی و بیوشیمیایی،‭LC‬‮‭50‬