هیدرولوژی، هیدروبیولوژی و آلودگی های زیست محیطی در حوزه جنوبی دریای خزر

فیتو پلانکتون، زیوپلانکتون، ماکروبنتوز و شانه دار ‭Mnemiopsis leidyi ‬به همراه عوامل فیزیکوشیمیایی و آلاینده های آب، در سال ‮‭1387‬ در کرانه جنوبی دریای خزربین طول جغرافیایی ‮‭48‬ تا ‮‭54‬ و عرض جغرافیایی ‮‭36‬ تا ‮‭39‬ مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری در چهار فصل و در هشت نیم خط عمود بر ساحل در منطقه آستارا، انزلی، سفیدرود، تنکابن، نوشهر، بابلسر، امیر آباد و بندر ترکمن انجام شد. نمونه ها از اعماق 5 ، ،‮‭10‬ ،‮‭50 20‬ و ‮‭100‬ متر و لایه های مختلف جمع آوری گردید. آنالیز داده ها بروش غیر پارامتریک و همچنین با بکار گیری روش آماری چند متغیره انجام شد. عوامل فیزیکوشیمیایی: نتایج نشان داد که تغییرات برخی از عوامل فیزیکوشیمیایی آب شامل: دما و شوری آب، نیتروژن آلی و نیتروژن معدنی (آمونیوم)، نسبت به عوامل دیگر از اهمیت بیشتری برخوردار بودند. کمترین دمای آب سطحی دریا در زمستان (‮‭2.7‬ ‭oC) ‬و بیشترین آن در تابستان (‮‭8.29‬ ‭oC) ‬ثبت شد (‮‭05.0‬‭> P). ‬اما دمای اعماق ‮‭50‬ و ‮‭100‬ متر دارای اختلاف معنی دار در فصول مختلف نبود (‮‭05.0‬‭ P) ‬و بین بقیه فصل ها اختلاف معنی دار وجود نداشت (‮‭05.0‬‭ P). ‬روند صعودی غلظت نیتروژن معدنی از لایه سطحی تا عمق ‮‭100‬ متر مشهود بود (‮‭05.0‬‭> P)‬، اما این روند در نیتروژن آلی مشاهده نشد (‮‭05.0‬‭ P). ‬فیتوپلانکتون: در مجموع ‮‭191‬ گونه از فیتوپلانکتون شامل شاخه باسیلاریوفیتا با ‮‭97‬ گونه (%‮‭8.50‬)، شاخه کلروفیتا با ‮‭28‬ گونه (%‮‭7.14‬)، شاخه پیروفیتا با ‮‭26‬ گونه (%‮‭6.13‬)، شاخه سیانوفیتا با ‮‭25‬ گونه (%‮‭1.13‬) و شاخه اوگلنوفیتا با ‮‭15‬ گونه برابر %‮‭9.7‬ شناسایی گردید. باسیلاریوفیتا و اوگلنوفیتا بترتیب دارای بیشترین (%‮‭52‬) و کمترین فراوانی (%‮‭39.0‬) بودهاند (‮‭05.0‬‭> P). ‬از طرفی پیروفیتا و کلروفیتا بترتیب بیشترین (%‮‭53‬) و کمترین (%‮‭54.0‬) زیتوده را دارا بودند(‮‭05.0‬‭> P). ‬میانگین فراوانی و زیتوده فیتوپلانکتون در لایه روشن و تاریک دارای تفاوت معنی دار بود (‮‭05.0‬‭> P) ‬و با دور شدن از ساحل مقادیر آن کاهش یافت (‮‭05.0‬‭> p). ‬بیشترین فراوانی و زی توده فیتوپلانکتون در لایه روشن تعیین گردید (‮‭05.0‬‭> P). ‬فراوانی و زیتوده فیتوپلانکتون در فصل های مختلف دارای تفاوت معنی دار بود (‮‭05.0‬‭> P). ‬بیشترین فراوانی به ترتیب مربوط به فصل زمستان ، پاییز ، تابستان و بهار بود (‮‭05.0‬‭> P) ‬و بیشترین زیتوده به ترتیب مربوط به فصل زمستان، پاییز، بهار و تابستان بود (‮‭05.0‬‭> P). ‬زیوپلانکتون: تعداد ‮‭14‬ گونه زیوپلانکتون شامل: 2 گونه از پاروپایان ، 5 گونه از روتیفرا ، 2 گونه از پروتوزوآ و 3 گونه از کلادوسرا و 2 گونه نوزاد و لارو بالانوس و لارو دو کفه ای ها از گروه مروپلانکتون شناسایی شد. اما جمعیت غالب زیوپلانکتونی تحت تاثیر 3 گروه پاروپایان، روتیفرا و مروپلانکتون قرار داشت. میانگین فراوانی و زیتوده گروه های مختلف زیوپلانکتون در فصل ها و لایه های متفاوت، دارای اختلاف معنی دار بود (‮‭05.0‬‭> P).‬بیشترین فراوانی و زیتوده آنها در زمستان و لایه روشن تعیین شد. میانگین فراوانی روتیفر، کلادوسر و پروتوزوآ در عمق های متفاوت، دارای اختلاف معنی دار نبود (‮‭05.0‬‭ p)‬و بیشترین فراوانی زیوپلانکتون مربوط به اعماق کمتر از ‮‭20‬ متر (لایه روشن) بود. شانه دار: میانگین فراوانی و زیتوده شانه دار ‭Mnemiopsis leidyi‬بترتیب ‮‭63 8‬ عدد و ‮‭75.7 34.2‬ گرم در مترمکعب بود. بیشترین میانگین فصلی تراکم مربوط به فصل پاییز (‮‭150 17‬ در متر مکعب) و بیشترین میانگین زیتوده آن مربوط به فصل تابستان (‮‭59.26 61.4‬گرم در متر مکعب) بوده است (‮‭0/0 5‬‭> P). ‬کمترین میانگین فصلی فراوانی و زیتوده شانه دار در فصل زمستان (‮‭6 2‬ عدد و ‮‭0/07 02‬گرم در متر مکعب) بوده است (‮‭0/0 5‬‭> P). ‬میانگین تراکم و زیتوده سالانه شانه دار در ترانسکت های هشتگانه دارای اختلاف معنی دار آماری نبوده است (‮‭0/05‬‭ P). ‬همچنین، بیشترین میزان فراوانی و زیتوده شانه دار در عمق 5 متر منطقه انزلی در فصل تابستان تعیین گردید که بترتیب با ‮‭639‬ عدد و ‮‭158‬ گرم در متر مکعب بود. نتایج بررسی عوامل زیستی و غیر زیستی نشان داد که تغییرات آن بین لایه روشن و لایه تاریک معنی دار بود (‮‭05.0‬‭> p) ‬و بیشترین تغییرات فصلی در لایه روشن مشاهده گردید.نتایج نشان داد که حضور شانه دار به شدت به حضور زیوپلانکتون و فیتوپلانکتون و برخی از پارامتر های غیر زیستی وابسته است. دمای آب بعنوان عامل محدود کننده نوسان شانه دار در فصل زمستان محسوب می گردد، زیرا با توجه به حضور مواد غذایی (فیتوپلانکتون، زیوپلانکتون و مواد مغذی) شانه دار ‭M. leidyi ‬از کمترین فراوانی برخوردار بوده است. ماکروبنتوز: سه شاخه از ماکروبنتوز (بندپایان، کرم های حلقوی و نرمتنان) شامل: 5 رده (سخت پوستان، حشرات، کم تاران، پرتاران و دوکفه ای ها)، 8 راسته، ‮‭11‬ خانواده، ‮‭26‬ جنس و ‮‭24‬ گونه شناسایی گردید. بیشترین فراوانی و زیتوده رده ها در فصل های مختلف بترتیب به کرم های پرتار (میانگین سالانه: ‮‭2452 258‬ عدد در متر مربع) و دوکفه ای ها (میانگین سالانه: ‮‭25 6‬ گرم در متر مربع) تعلق داش