ارزیابی اقتصادی عملیات بیولوژیکی آبخیزداری انجام شده در حوزه آبخیز کاخک

خسارات ناشی از فرسایش خاک باعث شده که امروزه این پدیده بعنوان خطری جدی برای رفاه انسان به شمار آید. اجرای طرح های آبخیزداری یکی از روشهای مبارزه با این پدیده در کشور ما می باشد، که هرساله مبالغ قابل توجهی در این ارتباط هزینه می شود. وجود دیدگاه های متفاوت در خصوص نتایج و راندمان حاصل از فعالیت های آبخیزداری، ارزیابی اقتصادی این فعالیت ها را به منظور اطلاع از نسبت منفعت به هزینه پروژه ضروری می سازد. در این پژوهش عملیات بیولوژیکی آبخیزداری اجرا شده در زیرحوزه A به مساحت 928 هکتار از حوزه کاخک با استفاده از روشهای متداول اقتصاد مهندسی مورد ارزیابی قرار گرفت. در این بررسی به لحاظ فقدان اطلاعات و عدم امکان دسترسی به اطلاعات کمی، تنها درآمدهای حاصل از افزایش تولید علوفه، کاهش هدررفت هشت عنصر غذایی مورد استفاده گیاهان و افزایش عمر مفید سد لحاظ شده است. با توجه به احتمال اختلاف در برآورد برخی منافع بین صاحب نظران، دامنه حساسیت برخی منافع نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این بررسی حاکی از کاهش رسوبدهی حوزه از بیش از 20 به 10 تن در هکتار است. درصد پوشش گیاهی حوزه از حدود 25 درصد به حدود 49 درصد و میزان علوفه قابل بهره برداری از حدود 17 کیلوگرم به حدود 89 کیلوگرم در هکتار افزایش یافته است. وضعیت پوشش گیاهی حوزه از فقیر – خیلی فقیر عمدتا به حد متوسط و فقیر تغییر یافته و گرایش منفی آن در حال حاضر مثبت ارزیابی شده است. ارزیابی اقتصادی پروژه بیولوژیکی تا سال 1384 نشان داد که نسبت سود به هزینه برای نرخهای تنزیل صفر و ده درصد به ترتیب 0/73 و 0/57 می باشد. بر اساس این بررسی، مشخص گردید که تا سال 1384 میزان هزینه های پروژه بیولوژیکی از میزان درآمدهای پروژه بیشتر بوده و تا این زمان پروژه اقتصادی نمی باشد.با در نظر گرفتن عمر مفید 10 و 20 سال برای پروژه، نرخ بازده داخلی به ترتیب 14/75 و 16/32 درصد محاسبه گردید.ضمنا نسبت منفعت به هزینه پروژه با عمر مفید 10 سال در نرخهای تنزیل صفر و ده درصد به ترتیب 1/37 و 3/10 بوده و نسبت منفعت به هزینه پروژه با عمر مفید 20 سال و نرخهای تنزیل فوق الذکر به ترتیب 1/68 و 5/47 می باشد. بنابر بر این، براساس محاسباتی که صورت گرفت مشخص گردید که پس از گذشت 10 سال از اتمام پروژه( عمر مفید 10 سال) پروژه کاملا اقتصادی می باشد. کلید واژه ها: مدیریت حوزه آبخیز، ارزیابی اقتصادی بیولوژیکی، بازده داخلی، نسبت سود به هزینه، کاخک