ردیابی عوامل فیتوپلاسمایی در درختان میوه هسته دار دارای علایم پیچیدگی و نقره ای شدن برگ و برآورد مقدماتی میزان پراکنش آن در شرق مازندران

فیتوپلاسماها گروهی از باکتری های بدون دیواره سلولی متعلق به راسته Acholeplasmatales هستند. اینگونه عوامل بیماریزا بوسیله حشرات مکنده آوند آبکشی بین میزبانان بطور طبیعی منتقل می شوند. در تعدادی از باغات درختان میوه هسته دار (اغلب هلو و شلیل) در شهرستان های ساری، نکا، قایمشهر و جویبار علایمی شبیه بیماری های فیتوپلاسمایی از جمله پیچیدگی و نقره ای شدن برگ و زوال مشاهده گردید. نظر به سرعت در خور توجه انتقال و سرایت بیماری از درختان آلوده به سالم لزوم بررسی دقیق بیماری، شناسایی علت یا عوامل دخیل در بیماری و نهایتا کنترل و مدیریت بیماری کاملا واضح می باشد. برای انجام این کار حدود 70 نمونه با نشانه های مشکوک به آلودگی به عوامل فیتوپلاسمایی از درختان میوه هسته دار (هلو و شلیل) در باغات شهرستان های ساری، نکا و قایمشهر-جویبار جمع آوری شد. اسید نوکلییک (DNA) از بافت های گیاهی بر اساس روش CTAB (با اندکی تغییرات) استخراج گردید. آغازگرهای عمومی P1/P7 و R16F2n/R16R2 برای ردیابی فیتوپلاسما در واکنش زنجیره ای پلیمراز مورد استفاده قرار گرفتند. اگرچه واکنش زنجیره ای پلیمراز مستقیم نتوانست فیتوپلاسما را در نمونه های درختان میوه هسته دار ردیابی نماید اما نتایج حاصل از واکنش زنجیراه ای پلیمراز لانه ای وجود یک فیتوپلاسما را در 43 نمونه از بین 68 نمونه جمع آوری شده ثابت نمود. در سال دوم اجرای پروژه حتی واکنش زنجیره ای پلیمراز مستقیم نیز توانست آلودگی فیتوپلاسمایی را در 6 یا 7 نمونه از درختان میوه هسته دار علایم دار ردیابی نماید و نتایج حاصل از واکنش زنجیراه ای پلیمراز لانه ای وجود آلودگی فیتوپلاسمایی را در تعداد بیشتری (51 نمونه از بین 68 نمونه جمع آوری شده) در مقایسه با واکنش پلیمراز مستقیم نشان داد. محصول تکثیری واکنش پلیمراز لانه ای تعیین توالی گردید و نتایج حاکی از حضور فیتوپلاسمایی از گروه 16SrXII (Stolbur group) در درختان میوه هسته دار منطقه مازندران می باشد. درخت فیلوژنتیکی نیز وابستگی نزدیک جدایه های مطالعه حاضر را به زیرگروه های A و F گروه استالبور نشان داد. به علاوه، نتایج این تحقیق نشان داد که تمام مناطق مذکور (ساری، نکا، قایمشهر جویبار) و اغلب باغ های مورد نمونه برداری، آلوده به بیماری فیتوپلاسمایی مذکور بودند اگرچه میزان، شدت و درصد آلودگی در بین آنها متفاوت بود. درصد آلودگی در بین درختان نمونه برداری شده (علایم دار) باغات بین 50 تا 100% و در سه منطقه بین 61 تا 78% بود. همچنین در ارقام شلیل نمونه برداری شده، بیشترین درصد آلودگی درختان تست شده (علایم دار) در سال دوم اجرای پروژه به ترتیب مربوط به درختان شلیل ارقام فرانسوی (100%)، کیوتا (81%)، میان رس (سیبی) (67%)، سان کینگ (63%) و سیبی دیررس (62%) بود که از این حیث تاحدی متفاوت با سال اول اجرای پروژه بود. در مورد ارقام هلو، میزان آلودگی در بین درختان تست شده (علایم دار) در ارقام زعفرانی (100%)، پرزدار (100%) و جولای آلبرتا (100%) بیش از رقم آلبرتا (60%) و کرست (50%) بود.واژه های کلیدی: پیچیدگی برگ، برگ نقره ای، هلو، شلیل، فیتوپلاسما، ردیابی، پراکنش.