تعیین میزان فرسایش پذیری مارن های استان زنجان به کمک باران ساز مصنوعی

واحدهای مارنی در حدود 4438 کیلومترمربع، معادل 20 درصد کل مساحت استان، را شامل میشود. این تحقیق به بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، اشکال فرسایش و شدت رسوبزایی واحدهای مارنی استان زنجان پرداخته است. بدین منظور با گروهبندی و تلفیق نقشههای شیب، اقلیم و واحدهای مارنی سازندهای زمین شناسی در محیط نرم افزار ArcGIS9.3 اقدام به تعریف واحدهای کاری به تعداد 24 واحد گردید. سپس با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران به ابعاد پلات 1×1 متر برای هر واحدکاری سه آزمایش در بیش از 65 محل از واحدهای کاری و به تعداد 220 مورد سنجش میزان رواناب و رسوب تولیدی انجام گردید. دادههای بدست آمده با استفاده از برنامه آماری SAS و SPSS و روش آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی، روش تجزیه و تحلیل مدلهای خطی (GLM Model)، آزمون F و روش مقایسه مقادیر میانگین دانکن، آزمون t، تجزیه و تحلیل عاملی، رگرسیون چند متغیره و آنالیز خوشهای مورد ارزیابی قرار گرفت. براساس ارزیابی صورت گرفته به روش BLM بیش از 60 درصد از مساحت واحدهای مارنی منطقه از نوع فرسایش شدید و در حدود 40 درصد دارای شدت فرسایش خیلی شدید میباشند و بر اساس نقشه طبقهبندی شدت فرسایش آزمایش شبیهساز باران در حدود 23 درصد با شدت زیاد و 53 درصد با شدت خیلی زیاد میباشند. همچنین بر این اساس بیشترین مقدار رسوبزایی مربوط به واحد کاری PL20Ar با مقدار 60/65 و کمترین مقدار مربوط به واحد کاری EM5Ar به مقدار 1/15 تن در کیلومتر مربع به ازای هر میلیمتر از بارش است. مقایسه نتایج بدست آمده از این دو نقشه نشان دهند پوشش بیش از 75 درصدی بین آنها میباشد. بررسی تاثیر واحدهای مارنی، شیب و اقلیم بر زمان شروع رواناب واحدهای کاریمعنی دار بوده و بر اساس مقایسه میانگین به روش دانکن، واحدهای مارنی از نظر زمان شروع رواناب به سه گروه قابل تفکیک میباشند. بر اساس تجزیه و تحلیل رگرسیونی چند متغیره ، متغیرهای شیب (Slope) و عمق نفوذ آب (d)،از عوامل موثر در زمان شروع رواناب واحدهای مارنی میباشند. بر اساس روش آزمون F ، تاثیر واحدهای مارنی بر حجم و ضریب رواناب واحدهای کاری معنیدار بوده، ولی تاثیر عامل شیب و اقلیم معنیدار نمیباشد. بررسی تاثیر واحدهای مارنی، شیب و اقلیم بر حجم و ضریب رواناب واحدهای کاری به روش دانکن معنیدار بوده و واحدهای مارنی بر این اساس به چهار گروه قابل تفکیک میباشند.از عوامل موثر در تولید رواناب در واحدهای کاری مارنی هستند. تاثیر واحدهای مارنی، شیب و اقلیم بر رسوب تولیدی واحدهای کاری به روش آزمون F و آزمون دانکن معنیدار میباشند. همچنین واحدهای مارنی بر اساس مقدار رسوب تولیدی به چهار گروه قابل تفکیک هستند.کلمات کلیدی: واحد مارن،حجم رواناب، رسوب، شبیه ساز باران ، زنجان