حفاظت و نگهداری پایه های سالم شمشاد خزری (Buxus hyrcana Pojark) بصورت Ex-sito در باغ گیاه شناسی ملی ایران و استفاده از نهال آنها به منظور احیا رویشگاه های طبیعی آسیب دیده

شمشاد خزری (. Buxus hyrcana Pojark ) یکی از مهمترین گونه های درختی همیشه سبز جنگل های هیرکانی است که به دلیل تخریب رویشگاه های آن جزو گونه های در معرض خطر محسوب میشود. متاسفانه در سالیان اخیر پایه های زیادی از این گونه به دلیل ابتلا به بیماری و آفت در گستره قابل ملاحظه ای از جنگل های هیرکانی خشک شده اند. در چنین شرایطی، از یک سو شناسایی دقیق عامل های بروز خشکیدگی و راهکارهای مقابله با آنها و از سوی دیگر قرق های مقطعی و احیا رویشگاه های تخریب شده این گونه با نهال های سالم و عاری از بیماری با بهره گیری از منابع مطمین ضروریست. مجموعه موضوعات فوق در طرح جامعی با عنوان "بررسی خشکیدگی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی شمشاد خزری به منظور احیا و نجات این گونه در جنگل های شمال ایران"به مرحله اجرا درآمد. در زیر طرح پیشرو مقرر شد اهمیت و نقش باغ گیاه شناسی ملی ایران به عنوان یک منبع مطمین تولید نهال های سالم این گونه بررسی شود. قطعه هیرکانی باغ گیاه شناسی ملی ایران با قدمتی بیش از 9 دهه شامل پایه های سالم و ارزشمندی از شمشاد خزری است که طی سالیان گذشته از جنگل های هیرکانی به این قطعه منتقل و کاشته شده اند و به خوبی تجدید حیات میکنند. این مجموعه با ارزش می تواند به عنوان ذخیره گاه ژنتیکی گونه های در حال انقراض برای تهیه بذر و نهال سالم شمشاد برای جنگل کاری درعرصه های طبیعی تخریب شده درنظر گرفته شود که یکی از اهداف اصلی باغ های گیاه شناسی محسوب میشود. در قطعه هیرکانی مشخص شد که درحال حاضر 30 پایه با کیفیت شمشاد با قطر برابر سینه بالای پنج سانتی متر وجود دارند. طی سالهای 1394 و 1395 از درختان مورد نظر بذر گیری شد و بذرها در داخل قطعه بذرکاری و بذرپاشی شدند. علاوه براین، تعدادی از نهال های طبیعی شمشاد موجود در قطعه نیز گلدانی شدند. براساس اطلاعات موجود، در حال حاضر حدود 10/000 نهال دوساله و سه ساله شمشاد آماده انتقال به عرصه های طبیعی هستند که با مهیا شدن شرایط انتقال، این مهم انجام خواهد شد. درمجموع میتوان گفت باغ گیاه شناسی ملی ایران باحفظ این ذخیره ژنتیکی ارزشمند طی دهه های گذشته و تکثیر آن در شرایط بحرانی کنونی، توانسته است به یکی از بزرگترین رسالت های خویش دست یابد.واژه های کلیدی: احیا، باغ گیاهشناسی ملی ایران، شمشاد، قطعه هیرکانی، گونه در خطر انقراض