بررسی امکان کنترل بیولوژیک بوته میری فوزاریومی خربزه با استفاده از جدایه های تریکودرمای جداسازی شده از ریزوسفر این گیاه، در استان خوزستان

قارچ ‭Fusarium oxysporum f. sp. melonis ‬یکی از عوامل اصلی زیان رسان به کشت خربزه در سراسر جهان و ایران است. مزارع خربزه استان خوزستان برای تعیین میزان بوته میری و پژمردگی فوزاریمی به روش نمونه گیری تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تقریبا یک سوم جدایه های قارچی از بوته های بیمار متعلق به گونه‭Fusarium oxysporum ‬است. میزان ‮‭84/8‬ درصد آلودگی نمونه های آلوده جمع آوری شده از مزارع مورد بررسی در سطح استان خوزستان، به ‭Fusarium spp. ‬و ‮‭14/6‬ درصد به ‭Macrophomina phaseoli ‬و درصد آلودگی پایینی به قارچ ‭Rhizoctonia solani ‬اختصاص داشت. تست بیماری زایی بر روی دو رقم حساس شادگانی و جاجو با استفاده از زادمایه ی متاثر از سه جدایه ی ‭Fusarium oxysporum ‬انجام گرفت و جدایه ی با قدرت بیماری زایی بیشتر جهت ادامه ی تحقیق انتخاب گردید. هم زمان، جدایه های تریکودرمای همراه با رایزوسفر خربزه جداسازی و خالص شد و سپس بررسی های آزمایشگاهی مربوط به اثرات آنتاگونیستی آن بر روی جدایه بیماری زای ‭Fusarium oxysporum‬منتخب انجام گردید. دو گونه ‭T. harzianum ‬و ‭T. longibrachiatum ‬که از ویژگی های لازم آنتاگونیستی برخوردار بودند، برای آزمایش مزرعه ای انتخاب شدند. در یک آزمایش کرتهای خرد شده(اسپیلیت پلات) بر اساس طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه گیاهان جالیزی ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز با سابقه ی بالای آلودگی به عامل بیماری انجام گرفت. کرت های اصلی شامل ارقام شادگانی و جاجو و کرت های فرعی شامل تیمارهای تریکودرما، آسی بنزولار اس- متیل ‭(BionR ) ‬و تلفیق آنها ، شاهد آلوده و شاهد سالم بودند. بذور رقم حساس با جدایه های منتخب تریکودرما با غلظت ‮‭5 108‬ اسپور در میلی لیتر به همراه کربوکسی متیل سلولز1 % به عنوان عامل غلظت دهنده و ایجاد چسبندگی به مدت 5 دقیقه تیمار شد. جهت آلودگی یکنواخت در سراسر مزرعه، محل کشت بذور قبل از کشت، توسط ‮‭10‬ میلی لیتر از سوسپانسیون عامل بیماری زا با غلظت ‮‭106‬ اسپور در میلی لیتر آغشته گردید. مجموع بوته های آلوده به مرگ گیاهچه، بوته میری و پژمردگی در طول دوره کاشت شمارش شده و اعداد به دست آمده در پایان مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. هر کدام از جدایه های تریکودرما و آسی بنزولار اس متیل ‭(BionR) ‬به تنهایی اثرات معنی داری از کاهش بیماری را در سطح احتمال %1 از خود نشان دادند. اما تیمارهای تلفیقی نه تنها سبب تشدید قدرت بازدارندگی نشدند بلکه سبب کاهش این پدیده در مقایسه با حالت انفرادی تیمارها نیز گردیدند. واژه های کلیدی: خربزه، ‭Fusarium oxysporum ‬، بوته میری، آسی بنزولار اس متیل، بیون