بررسی عوامل موثر در ایجاد فرسایش کناری رودخانه بشار و ارایه گزینه های مناسب کنترل آن

در دهه های اخیر بخشی از اراضی حاصلخیز حاشیه رودخانه بشار، تحت تاثیر فرسایش کناری، به بستر جدید رودخانه تبدیل گردیده است. فرسایش این اراضی نه تنها سبب از دست رفتن تنها سرمایه کشاورزان روستاهای مسیر رودخانه گردیده است بلکه رسوبات ایجاد شده نیز معضلاتی را در قسمت های پایین دست رودخانه ایجاد نموده است. لذا در این تحقیق عوامل موثر در ایجاد فرسایش کناری رودخانه بشار با هدف ارایه راه کارها، مورد بر رسی قرار گرفت. در این بررسی ابتدا با استفاده از عکس های هوایی و بازدیدهای صحرایی نقاط آسیب پذیر رودخانه شناسایی شد و سپس با توجه به تنوع مرفولوژیکی مسیر رودخانه، یک بازه از رودخانه انتخاب گردید و کلیه مطالعات لازم بر روی آن متمرکز شد. این مطالعات شامل مطالعات زمین شناسی، خاکشناسی، مشخصات هندسی رودخانه، نمونه برداری از رسوبات کف و دیواره های عمودی دو طرف رودخانه و تعیین منحنی دانه بندی آنها، تعیین بارکف و معلق رودخانه وتعیین برخی از خصوصیات هیدرولیکی و هیدرولوژیکی رودخانه می باشد. با توجه به این مطالعات و بازدیدهای دقیق و مکرر از نقاط آسیب پذیر و فرسایش یافته رودخانه، مشخص گردید عواملی مانند، وضعیت سازندهای بستر و دیواره های عمودی رودخانه، انجام عملیات زراعی در تراس های کناری رودخانه توسط کشاورزان، برداشت غیراصولی از شن و ماسه بستر و کناره های رودخانه و تخریب جنگلها و مراتع در قسمتهای بالا دست حوزه آبخیز بر روی فرسایش کناری رودخانه تاثیر بیشتری داشته اند که با توجه به این عوامل، گزینه های زیر جهت کنترل فرسایش کناری ارایه گردید: 1- جلوگیری از برداشت مصالح شن و ماسه در کناره ها ی حساس به فرسایش ( سازند های حساس به فرسایش کناری) 2- جلوگیری از تخریب جنگل ها و مراتع در حوزه آبخیز بشار و کنترل رواناب در سر شاخه ها از طریق عملیات بیولوژیکی و آبخیز داری3- استفاده از عملیات مکانیکی در کناره ای حساس و آسیب دیده رودخانه با ارتفاع زیاد و دیواره عمودی( مانند قسمتهایF،‭D ‬و‭C ‬از بخش 6 نقشه حساسیت به فرسایش کناری رودخانه بشار ) و استفاده از گونه های سریع الرشد بید و صنوبر در کناره های شیب دار رود خانه ( بخشهای ،5 ،7 ،9 ،‮‭14‬ ،‮‭19‬ ،‮‭30 27‬ و‮‭32‬ ازنقشه حساسیت به فرسایش کناری رودخانه بشار). واژه های کلیدی: بازه، فرسایش کناری رودخانه بشار، مرفولوژی رودخانه، بار کف، بار معلق، حوزه آبخیز