استفاده از ترکیبات استخراجی از گال ‭Aphelonyx persica ‬در رنگرزی الیاف فرش ایران

ازگال های گیاهی می توان به عنوان مواد رنگ دهنده در رنگرزی الیاف طبیعی استفاده کرد. گال های بلوط دارای انباره ای از تانن می باشند و خاصیت رنگدهی آنها مرتبط با این ترکیبات می باشد. وضعیت دقیق رنگ های قابل استحصال از گال های بلوط ایران موضوعی ناشناخته است وتا به حال کار قابل توجه و دقیقی روی این موضوع انجام نگرفته است. در این تحقیق از گال برامازو یا ‭( persica (Aphelonex ‬برای تولید مواد رنگزا در صنعت رنگرزی الیاف طبیعی پشمی، نخی (پنبه ای )، کنفی استفاده شده است. این گال بر روی جوانه های جانبی ساقه درختان بلوط ایرانی ‭(Quercus brantii) ‬تشکیل می شود و به فراوانی در سرتاسر منطقه رویشی زاگرس یافت می شود. گال ها از عرصه های جنگلی استان کهگیلویه و بویر احمد جمع آوری شد و پس از خشک کردن در سایه و خروج حشرات مولد گال از آن ها، بوسیله هاون و آسیاب برقی پودر گردید. پودر بدست آمده در حلال های استاندارد حل شده و در آزمایشگاه فیتو شیمی میزان تانن متراکم و تانن هیدرولیز شونده آن اندازه گیری شد. نتایج نشان داد، میزان تانن گال برامازو نسبت به سایر اندام های درختان بلوط ایرانی ( برگ، میوه وپوست) چشمگیر و قابل ملاحظه است. مقدار تانن هیدرولیز شونده آن ‮‭839‬/%‮‭10‬ و تانن متراکم آن ‮‭72‬/%0 محاسبه گردید. سپس در آزمایشگاه با روش رنگ آمیزی همزمان وبا استفاده از دندانه های مختلف کار رنگرزی روی ‮‭900‬ کلاف از الیاف(پشمی، نخی و کنفی) انجام گرفت. بررسی های انجام گرفته نشان داد گال برامازو قابلیت رنگ دهی خوبی دارد. در مجموع رنگ های استحصال شده 5 رنگ ساده در طیف های مختلف بودند که برحسب شرایط حاکم برآزمایش( نوع الیاف، شستشو الیاف قبل از رنگرزی ونوع مواد مورد استفاده، نوع و مقداردندانه مصرفی،‭pH ‬محیط رنگرزی، دمای محیط، مدت زمان رنگرزی، شیوه و زمان شستشو الیاف بعد از رنگرزی) با همدیگر فرق داشتند. اغلب شیدها(درجه رنگ های استحصال شده) . رنگ های الیا پشمی و کنفی پنبه ای (نخی) . توجه وجود قابل ملاحظه در مواد رنگزا بر روی همه الیاف در حد متوسط تا خوب محاسبه گردید. در مجموع مشخص گردید رنگ هایی که بر روی الیاف پشمی نوع مرغوب (مرینوس) رنگرزی شده بودند امکان کاربرد در صنایع فرش دستباف صادراتی را دارند. بنابراین گال برامازومی تواند در صنعت رنگرزی طبیعی مورد استفاده قرار گیرد. واژگان کلیدی: گال، رنگرزی، الیاف، بلوط، تانن هیدرولیز، تانن متراکم