نظام نوآوری بخش کشاورزی

بخش کشاورزی یکی از زیرسیستم های نظام ملی نوآوری است و بسیاری از خصوصیات آن نظام را نیز به همراه دارد. از آنجا که این بخش اکثر اجزا و نهادهای نظام ملی نوآوری را در بردارد می توان آن را به صورت قسمتی از نظام ملی نوآوری مورد بررسی قرار داد. با توجه به ساختار نظام نوآوری در بخش کشاورزی و حوزه های عمل آن، مجموعه ای از کارکردها و نهادها در سطح این نظام از اهمیت بیشتری برخوردارند . بنابراین لازم است که در سطح این نظام اقدام به تحلیل و بررسی نمود و با بررسی وضعیت موجود نهادها و کارکردهای این نظام، مهمترین مشکلات و چالش های موجود در آن را شناسایی نمود. شناخت مجموعه نهادها و کارکردهای نظام نوآوری در بخش کشاورزی و تحلیل مشکلات آن و ارایه یک مدل بهبودیافته برای نظام نوآوری بخش کشاورزی مهمترین فعالیت در شکل دهی به سیاست گذاری های کلان نوآوری در بخش کشاورزی می باشد و می تواند در هدایت فعالیت های نوآورانه در این حوزه نقشی حیاتی و مهم ایفا کند. این تحقیق سعی داشته با بهرهگیری از یک نگاه سیستمی، اقدام به ارزیابی وضعیت موجود ابعاد مختلف تاثیرگذار بر توسعه بخش کشاورزی نماید و مهم ترین پیشران ها و چالش های مربوطه را استخراج و تحلیل کند و در نهایت راه کارهایی برای ارتقای آن ارایه دهد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در طول هشتاد سال گذشته تعداد زیادی از موسسات و مراکز تحقیقاتی، آموزشی و ترویجی دولتی و زیرساخت های مرتبط با فعالیت آنها در این بخش ایجاد شده اند ، لیکن این نظام علی رغم برخورداری از ظرفیت های نهادی در خور توجه، هنوز در مراحل میانی تکامل نهادی قرار دارد و به نظامی که بتواند مجموعه این ظرفیت ها و بازیگران را حول یک محور مشخص و هدف مشترک سازمان دهی کند و خاصیت هم افزایی را بین آنها برقرار کند، تبدیل نشده است. اما با برنامه ریزی و جهت گیری های صحیح ، به تدریج زمینه استقرار نظام دانش و اطلاعات کشاورزی و نهایتا ایجاد نظام ملی نوآوری کشاورزی در کشور فراهم خواهد شد. در این سالها علی رغم رشد قابل توجه نهادهای آموزشی و تحقیقاتی کشاورزی، متاسفانه به دلیل حاکمیت سیاستگذاری با رویکرد خطی بوده و عدم توجه به رویکرد سیستمی، توجه چندانی به ایجاد نهادهای میانجی و هماهنگ کننده و حامی علم و فناوری از قبیل صندوق های سرمایه گذار خطرپذیر، سازمان های تسهیل کننده انتقال فناوری و ... بویژه در بخش غیردولتی نشده است. پراکندگی نهادهای مرتبط با نظام نوآوری کشاورزی و عدم انسجام و تعامل قوی بین آنها، فقدان رقابت و حتی توان رقابت فیمابین بنگاه های تولیدی و خدماتی کشاورزی ، فقدان نهاد سیاست گذار و هماهنگ کننده، وابستگی شدید به منابع مالی دولتی ، پایین بودن سهم بخش خصوصی در تولید و انتشار دانش و پایین بودن ظرفیت جذب نوآوری در تولیدکنندگان، ازجمله چالش های تاریخی نظام علم و فناوری بخش کشاورزی در ایران بوده اند. کلیدواژه ها : نقشه جامع علمی - کشاورزی- نظام ملی نوآوری-نظام نوآوری بخشی- نظام نوآوری بخش کشاورزی