ارزیابی ژنوتیپ های پیشرفته گندم نان در مزرعه کشاورزان

وجود تنوع اقلیمی گسترده در مناطق دیم خیز ایران، نیاز به گسترش تنوع ارقام زراعی گندم را برای مقابله با اثرات منفی تنشهای زیستی و محیطی و استفاده موثرتر از اصل مهم اثر متقابل ژنوتیپ در محیط برای افزایش توان و پایداری تولید محصول گندم دیم، افزایش داده است. یکی از روشهای موثر برای افزایش تنوع ژنتیکی در مزارع کشاورزان، اجرای قسمتی از برنامه به نژادی متعارف در مناطق هدف است. به همین منظور ، در سال زراعی ‮‭1390-91‬ بمنظور مقایسه‮‭77‬ژنوتیپ پیشرفته گندم با 6 رقم زراعی اصلاح شده شامل سرداری، کریم، رصد، اوحدی، آذر2 و ریژاو در مزرعه کشاورزان ، این پروژه در 2 منطقه استان کرمانشاه شامل دالاهو و روانسر، در قالب پروژه تحقیقی- تطبیقی اجرا گردید. ژنوتیپها در یک تکرار براساس نقشه ای مناسب تجزیه آماری فضایی ‭(Spatial analysis) ‬کشت شدند. ژنوتیپهای ریژاو، کریم و آذر2 بعنوان شاهدهای آزمایش بصورت تکرار دار کشت شدندتا بر اساس واریانس عملکرد تکرار های آنها، اشتباه آزمایش محاسبه گردد. پس از برداشت محصول، دادهای بدست آمده از طریق تجزیه فضایی با استفاده از نرم افزار ‭Genstat‬تصحیح شدند . در روانسر ‮‭16‬ ژنوتیپ و رقم زراعی سرداری ودر منطقه دالاهو ‮‭27‬ ژنوتیپ و ارقام زراعی اوحدی و آذر2 از نظر عملکرد دانه برتر از رقم زراعی ریژاو بودند.در هردو منطقه دامنه درصد برتری این ژنوتیپها نسبت به رقم ریژاو از 1 تا ‮‭27‬ بود. درمنطقه روانسر ازبین ارقام زراعی اصلاح شده،برترین رقم سرداری بودو ریژاو و رصد به ترتیب در رتبه دوم وسوم قرار گرفتند. درمنطقه دالاهو ارقام اوحدی وآذر 2 به ترتیب ‮‭20‬ و 2 درصد برتر از رقم زراعی ریژاو بودند و نسبت به ارقام زراعی سرداری ، رصد و کریم برتری قابل توجهی داشتند. کلمات کلیدی:گندم نان، دیم، به نژادی مشارکتی، اثر متقابل ژنوتیپ در محیط