بررسی حد بهره برداری مجاز گونه های مهم مرتعی در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران

بهره برداری مناسب و مجاز از مراتع موجب پایداری، جلوگیری از تخریب، پایداری گیاهان مرغوب و ارتقا وضعیت آن می شود. در مدیریت اکوسیستم های مرتعی، حفظ و توسعه پوشش گیاهی یکی از اهداف مهم محسوب می گردد که همواره بایستی مورد توجه قرار گیرد. در این راستا در نظرگرفتن شدت چرای مناسب، بهره گیری مداوم و اقتصادی را در مرتع موجب خواهد شد، برای نیل به پایداری و تداوم تولید در مراتع و تعیین مناسب ترین حد بهره برداری، تعداد ‮‭43‬ سایت در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران انتخاب و در هر یک از سایت های انتخاب شده، تعداد 3 تا 5 گونه مهم مرتعی (از گونه های کلید در هر سایت) مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای انجام این کار در آغاز فصل چرای متداول و مرسوم در هر منطقه، از هر گونه در هر سایت‮‭40‬ پایه یکسان انتخاب شده و توسط اتیکت چوبی شماره دار که در کنار هر پایه نصب شده علامت گذاری شدند. این پایه ها در طول 4 سال اجرای طرح ثابت بوده و از چرا محفوظ ماندند، از ‮‭40‬ پایه انتخاب شده برای هر گونه، ‮‭10‬ پایه اول به عنوان تیمار شاهد یا بدون برداشت ‮‭10‬، پایه دوم به عنوان تیمار ‮‭25‬ درصد برداشت، ‮‭10‬ پایه سوم به عنوان تیمار‮‭50‬ درصد برداشت و ‮‭10‬ پایه چهارم به عنوان تیمار ‮‭75‬ درصد برداشت مورد بررسی قرار گرفت. هر پایه در هر تیمار به عنوان یک تکرار در نظر گرفته شد، برای به دست آوردن تولید و میزان برداشت از روش تقلید چرا ‭((simulation ‬استفاده شد. برخی ویژگی های دیگر از قبیل مرگ و میر، ارتفاع، میزان تولید بذر پایه ها و بنیه و شادابی پس از اعمال تیمار مورد ارزیابی قرار گرفتند، داده های به دست آمده در طول چهار سال انجام تحقیق (‮‭86-89‬) در قالب طرح آماری کرت های خردشده در زمان با پایه کاملا تصادفی و با استفاده از نرم افزار ‭SAS ‬مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، میانگین صفت مورد بررسی با آزمون دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. پس از مشخص شدن حد بهره برداری مجاز گونه های مورد بررسی در هر یک از سایت ها و تلفیق نتایج حاصل، حد بهره برداری مجاز به شرح ذیل تعیین گردید: برای گونه های ‭Aeluropus logopoides ‬،‭Agropyron deserterum ‬،‭Asperula glomerata ‬، ‭Astragalus myriacanthus ‬، ‭Atriplex leucoclada‬، ‭Cenchrus pennisetoformis‬، ‭Centaurea zuvandica ‬،‭Cyperus conglomeratus ‬،‭Eurotia ceratoides ‬،‭Kochia prostrata ‬، ‭Medicago lupulina ‬، ‭Medicago sativa ‬، ‭Oxytropis neo-rechingeriana‬، ‭Poa angustifolia ‬، ‭Salsola lachnantha‬، ‭Sphaerocoma aucheri ‬، ‭Stipa bromoiedes‬، ‭Stipa caucasica ‬، ‭Thymus kotschyanus‬، شدت برداشت ‮‭25‬ درصد و برای گونه های ‭Acantholimon olivieri‬، ‭Achillea millefolium‬، ‭Aeluropus littoralis ‬، ‭Agropyron elongatoformis ‬، ‭Agropyron pectiniforme ‬، ‭Ajuga chamaecistus ‬، ‭Artemisia aucheri ‬، ‭Artemisia deserti‬، ‭Artemisia diffusa‬، ‭Artemisia sieberi‬، ‭Artemisia turanica‬، ‭Astragalus flexilipes ‬، ‭Astragalus remotijogus ‬، ‭Astragalus susianus‬، ‭Astragalus talimansurensis‬، ‭Astragalus versipilus ‬، ‭Atriplex halimus ‬، ‭Atriplex verrucifera‬، ‭Bromus kopetdaghensis ‬، ‭Buffonia koelzii‬، ‭Calligonum comosum ‬، ‭Chrysopogon aucheri‬، ‭Convolvolus erinaceus‬، ‭Convolvolus oxyphyllus‬، ‭Convolvulus reticulates‬، ‭Cornulaca monacanta ‬، ‭Cymbopogon olivieri‬، ‭Cynodon dactylon ‬، ‭Desmostachya bipinnata ‬، ‭Farsetia heliophila ‬، ‭Ferolago macrocarpa ‬، ‭Ferula haussknekhtii ‬، ‭Ferula ovina‬، ‭Festuca arundinacea ‬، ‭Festuca rubra ‬، ‭Fortuynia bungei ‬، ‭Geobelia alopecuroides ‬، ‭Gymnocarpos decander‬، ‭Halothamnus glaucus ‬، ‭Hammada salicornica‬، ‭Heliotropium ramosissimum‬، ‭Helychrysum globiferum ‬، ‭Hordeum bulbosum ‬، ‭Koeleria cristata‬، ‭Limonium suffurticosum‬، ‭Noaea mucronata‬، ‭Onobrychis gypsicola ‬، ‭Oryzopsis holciformis‬، ‭Panicum turgidum ‬، ‭Platychaete aucheri ‬، ‭Poa bulbosa ‬، ‭Polygonum afghanicum‬، ‭pteropyrun naufelum‬، ‭Puccinella distan‬، ‭Salsola laricina‬، ‭Salsola orientalis‬، ‭Scariola orientalis‬، ‭Sporobolus arabicus‬، ‭Stachys inflata‬، ‭Stipa barbata‬، ‭Tanacetum polycephalum ‬، ‭Teucrium polium‬، ‭Thymus fedtschenkoi ‬، ‭Trifolium repens ‬،، ‭Zygophyllum eurypterum Buffonia macrocarpa Andrachneae fruticulosa ‬شدت برداشت ‮‭50‬ درصد و برای گونه های ‭Agropyrum intermedium ‬، ‭Agropyrum trichophorum ‬، ‭Artemisia fragrans ‬، ‭Astagalus adsendance‬، ‭Astragalus brachyodonuts ‬، ‭Astragalus macruorus‬، ‭Bromus tomentellus ‬، ‭Dactylis glomerata‬، ‭Eryngium billardieri ‬، ‭Festuca Ovina‬، ‭Gipsophylla virgata‬، ‭Hyparrhenia hirta‬، ‭Onobrychis melanotricha‬، ‭Onobrychis vera‬، ‭Onosma bulbotrichum ‬، ‭Stipa hohenackeriana ‬، ‭Thymus daenensis ‬، ‭Vicia subvillosa ‬شدت برداشت ‮‭25‬ تا ‮‭50‬ درصد و برای گونه های‭Alopecorus textilis‬، ‭Astragalus effusus ‬، ‭Centaurea aucheri‬، ‭Cephalaria kotschyi ‬، ‭Elymus hispidus‬، ‭Gailonia crucianelloides‬، ‭Prangos ferulaceae ‬، ‭Psathyrostachys fragilis‬، ‭Halocnemum strobilaceum ‬، ‭Alhaji camelorum‬، ‭Seidlitzia rosmarinus ‬شدت برداشت ‮‭50‬ تا ‮‭75‬ درصد پیشنهاد می شود. کلمات کلیدی: حد بهره برداری مجاز - تولید علوفه - مناطق رویشی ‭- simulation