شناسایی ماهیان بومی استان همدان

مطالعه ماهیان بومی استان همدان با هدف شناسایی گونه ای، انتشار و فراوانی آنها در اکوسیستمهای آبی انجام و نمونه برداری ماهیان از مرداد ‮‭1389‬ تا تیرماه ‮‭1390‬ در ‮‭159‬ ایستگاه از حدود ‮‭51‬ منبع مهم آبی (تالاب، دریاچه پشت سد، سراب، نهر، رودخانه و قنات) و با استفاده از الکتروشوکر، تور پرتابی، پره و تور گوشگیر صورت گرفت. در حدود ‮‭257‬ بار تلاش صیادی، تعداد ‮‭33411‬ عدد ماهی صید که تعداد بیش از ‮‭8500‬ نمونه برداشت شد و بررسی آزمایشگاهی نمونه ها نشان داد که این ماهیان متعلق به ‮‭37‬ گونه از 7 خانواده میباشند. خانواده ‭Cyprinidae ‬با ‮‭25‬ گونه بیشترین تعداد، رفتگرماهیان ‭Nemacheilidae ‬با 6 گونه در رتبه دوم و گربه ماهیان مکنده ‭Sisoridae ‬با 2 گونه در رتبه سوم قرار داشته و خانواده های ‭Cobitidae‬، ‭Poeciliidae‬، ‭Salmonidae‬، و ‭Mastacembelidae ‬با یک نماینده حضور داشتند. ‮‭31‬ گونه از گونه های بومی و 6 گونه از گونه های غیربومی کشور بودند. بررسی حضور ماهیان به تفکیک زیرحوزه ها نشان داد که در تمامی منابع آبی مهم زیرحوزه های قزل اوزن و گاوه رود ماهی حضور دارد اما در ‮‭10‬ رشته از رودخانه های قره چای و 6 رشته از رودخانه های گاماسیاب ماهی مشاهده نگردید. همچنین در کل استان همدان ‮‭15‬ رودخانه بین 1 تا 3 گونه ماهی، ‮‭10‬ رودخانه بین 4 تا 6 گونه ماهی، 5 رودخانه یا تالاب بین 7 تا ‮‭10‬ گونه و 4 منبع آبی مهم بیش از ‮‭10‬ گونه ماهی دارا بودند و زیرحوزه های گاماسیاب با ‮‭32‬ گونه ماهی، غنی ترین و قزل اوزن با 2 گونه ماهی کم تنوع ترین زیرحوزه میباشد. در قنوات مختلف زیرحوزه های قره چای یا گاماسیاب بین 0 تا 4 (اغلب دارای یک یا دو) گونه ماهی وجود داشتند. تعداد ‮‭23‬ گونه تنها در یک زیرحوزه‮‭12‬، گونه در دو زیرحوزه، ماهی ‭Capoeta capoeta ‬در سه زیرحوزه و ماهی ‭Squalius cephalus ‬در هر 4 زیرحوزه حضور دارند. همچنین خیاطه ماهی، ماهی ‭Capoeta aculeata ‬و مروارید ماهی موصل بترتیب بیشترین مشاهدات را داشتند. بررسی فراوانی گونه های ماهیان نشان داد که رفتگرماهی ‭Oxynoemacheilus argyrogramma ‬با فراوانی ‮‭17/8‬ درصد، ماهی گل چراغ با فراوانی ‮‭12/3‬ درصد ، مرواریدماهی موصل با فراوانی ‮‭12/1‬ درصد و سیاه ماهی ‭C. aculeata ‬با فراوانی ‮‭10/2‬ درصد تعداد ماهیان، برتری دارند. بررسی کنونی نشان داد که در استان همدان، ماهی سفیدرودخانه ای، سیاه ماهی های ‭Capoeta damascina‬، ‭C. aculeata‬، ‭C. trutta ‬، ماهی ‭Chondrostoma regium ‬و مرواریدماهی موصل دارای ارزش صید تفریحی و ماهیانی نظیر ‭Acanthobrama marmid‬، رفتگرماهی های کرمانشاه، دجله ‭(Turcinoemacheilus kosswigi) ‬و کیابی ‭(O. kiabii)‬، مرواریدماهی‭Alburnus caeruleus ‬و مارماهی خاردار فرات بدلیل اندمیک بودن یا محدودیت زیستگاه در ایران دارای ارزش حفاظتی میباشند. واژگان کلیدی: ماهیان، شناسایی، فراوانی، استان همدان، گاماسیاب، قره چای، گاوه رود، قزل اوزن