تعیین اشکال ناهمواریها ، خصوصیات فیزیکی،شیمیایی و مینرالوژیکی شنزارهای کشور قم

فرسایش بادی و هجوم ماسه های روان به تاسیسات اقتصادی و منابع زیستی یکی از مهم ترین مصادیق بیابانزایی درکشور محسوب می گردد. کنترل فرسایش بادی نیاز به تعیین فاکتورهای محیطی مختلفی مانند تعیین جهت و سرعت بادهای فرساینده، تعیین سرعت آستانه فرسایش و شناسایی مناطق برداشت، حمل و رسوبگذاری دارد. به طور کلی در این تحقیق 3 مرحله متوالی شامل شناسایی اشکال ناهمواریهای ماسه ای، تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، تعیین خصوصیات مینرالوژیکی به مورد اجرا گذاشته شد پس از بررسی های صورت گرفته سه منطقه مهم ترسیب ماسه های روان در کل استان قم تحت عنوان شنزارهای مسیله ، شنزارهای جلالیه ، شنزارهای حسین آباد میش مست شناسایی و تفکیک گردید . درمجموع مساحت شنزارهای استان قم ‮‭17558‬ هکتار برآورد گردید که در قسمتهای جنوب شرقی ،شرق وشمال شرقی استان واقع گردیده و از نظر میزان فعالیت ‮‭20/63‬درصد فعال و‮‭66/97‬درصد نیمه فعال و‮‭12/40‬درصد آنهاغیرفعال بوده واز نظر میزان شوری ‮‭49/6‬درصد غیر شور و‮‭23/13‬ درصد لب شور و‮‭3/12‬ درصد متوسط شور و ‮‭17/44‬درصد شور ‮‭6/67‬ درصد خیلی شور میباشند . درخصوص وضعیت پایداری ‮‭12/4‬ درصد از کل منطقه شنزارهای استان ( سطحی معادل ‮‭2177‬ هکتار) با اجرای عملیات تثبیت شن در غالب تاغکاری تثبیت و ‮‭87/6‬ درصد تثبیت نشده باقی مانده است و از نظر مرفولوژی ‮‭63/74‬ درصد شنزارهای استان را پهنه شنی و ‮‭23/3‬ درصد بارخان و ‮‭9/4‬ درصد پهنه شنی و بارخان و ‮‭2/46‬ درصد تپه های عرضی و ‮‭1/1‬ درصد نبکا تشکیل می دهند. با توجه به اندازه ذرات در شنزارهای مسیله که بین ‮‭162/8‬ تا ‮‭200/9‬ میکرون تغییر می کند به نظر می رسد که منشا ذرات نسبت به شنزارهای جلالیه و حسین آباد میش مست که اندازه ذرات بین ‮‭158/1‬ تا ‮‭301/4‬ میکرون تغییر می کند از مکان دورتری به منطقه مسیله منتقل می شوند . بنابراین منشا و محل برداشت غالب ذرات در منطقه شنزار مسیله مخروط افکنه ها، آبراهه ها، مسیل ها و اراضی کشاورزی در قسمت غرب این منطقه وهمچنین رسوبات بادی پلایاهای دریاچه نمک و حوض سلطان در قسمت شرق منطقه می باشد.در حالی که در شنزارهای جلالیه و حسین آباد بیشتر نمونه ها دارای زوایای ساییده شده( فرسایش کم) و ساییده شده بوده که حاکی از فاصله نسبتا کم بین محل برداشت و رسوب گذاری است. لذا هریک ازمناطق ترسیب در مرحله بعد بعنوان محل برداشت برای مناطق زیر دست تلقی می شوند. وازه های کلیدی : فرسایش بادی ، شنهای روان ، ژیومورفولوژی،کانون بحرانی، قم