بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های جو در آزمایشات یکنواخت سراسری مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر دیم

به منظور ارزیابی سازگاری و پایداری عملکرد دانه ارقام جو در شرایط گرمسیری و نیمه گرمسیری، این بررسی با ‮‭24‬ لاین پیشرفته جو در گچساران، مغان وگنبد به مدت سه سال در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 4 تکرار که هر رقم در 6 خط به طول 7 متر و به فاصله ‮‭17/5‬ سانتی متر از همدیگر کشت گردید، انجام شد. یادداشت برداری از صفات مهم زراعی و مو رفو- فیزیولوژیکی در طول فصل رشد انجام گرفت. تجزیه واریانس مرکب برای سال های مختلف در مناطق مورد آزمایش و تجزیه مرکب برای سالهاو مناطق مختلف انجام و مقایسه میانگین به روش حد اقل تفاوت معنی دار در سطوح احتمال %5 و %1 انجام گردید. پایداری و سازگاری لاینها از طریق پارامترهای مختلف پایداری آزمون و در نهایت لاین یا لاینهای با پایداری عملکرد دانه بالا برای بررسی در شرایط زارع گزینش گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب عملکرد دانه در گچساران نشان داد که اثر سال و ژنوتیپ در سطح احتمال کمتر از %1 معنی دار و اثر متقابل ژنوتیپ * سال در سطح احتمال %5 معنی دار گردید. دامنه عملکرد دانه از ‮‭2/817‬ تن در هکتار برای ژنوتیپ شماره ‮‭18‬ با شجره ‭Alanda//Lignee ‬‮‭527‬‭/Arar/‬3‭/BF‬‮‭891‬‭M-‬‮‭653‬ ‭ ICB‬‮‭1-0326-95‬‭AP-‬0‭AP-‬0‭AP-‬7‭TR-‬0‭AP ‬و %‮‭22‬ افت عملکرد نسبت به متوسط دو شاهد تا ‮‭4/313‬ تن در هکتار برای ژنوتیپ شماره 9 با شجره ‭SICH‬‮‭80.3‬‭/MSEL//INCI CBSW‬‮‭99‬‭WM‬‮‭00049‬‭T-F-‬3‭M-‬1‭Y-‬2‭M-OY ‬و 5/%‮‭19‬ افزایش عملکرد دانه نسبت به متوسط دو شاهد در نوسان بود. نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه در گنبد نشان داد که اثرات سال، ژنوتیپ و اثر متقابل سال * ژنوتیپ در سطح احتمال کمتر از %1 معنی دار گردید. دامنه عملکرد دانه از ‮‭2/728‬ تن در هکتار برای لاین شماره ‮‭19‬ با شجره ‭BLLU/ALOE//BLLU/TITIRIB ICBSS‬‮‭98‬Y‮‭00790‬‭D-B-OY-OM-‬1‭Y-‬1‭M-OY ‬و 2/%‮‭22‬ افت عملکرد نسبت به متوسط دو شاهد تا ‮‭3/721‬ تن در هکتار برای رقم ماهور در نوسان بود. نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه برای سالهای مختلف در ایستگاه مغان نشان داد که اثر سال در سطوح احتمال %5 و %1 معنی دار نگردید و اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ * سال در سطح احتمال کمتر از %1 معنی دار گردید. دامنه عملکرد دانه از ‮‭2/275‬ تن در هکتار برای ژنوتیپ شماره ‮‭12‬ با شجره ‭BOLDO/MJA/‬3‭/MJA/ESPERANZA//GLORIA-BAR CBSS‬‮‭99‬M‮‭00328‬‭T-G-‬1‭M-‬1‭Y-‬1‭M-OY ‬و 8/%‮‭35‬ افت عملکرد نسبت به متوسط دو شاهد تا ‮‭3/769‬ تن در هکتار برای ژنوتیپ شماره 7 با شجره ‭Viringa'S'//Hml-‬‮‭02‬‭/ArabiAbiad*‬2 ‭ ICB‬‮‭0-1453-92‬‭AP-‬‮‭10‬‭AP-‬‮‭24‬‭TR-‬0‭AP ‬و 3/%6 افزایش عملکرد نسبت به متوسط دو شاهد در نوسان بود. نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه در سالها و مناطق مختلف نشان داد که تمام اثرات اعم از اثر سال، منطقه، سال* منطقه، ژنوتیپ، ژنوتیپ * سال، ژنوتیپ در منطقه و سال* منطقه * ژنوتیپ در سطح احتمال کمتر از %1 معنی دار گردید. دامنه عملکرد دانه از ‮‭2/728‬ تن در هکتار برای لاین شماره ‮‭21‬ با شجره ‭Alanda//Lignee‬‮‭527‬‭/Arar/‬3‭/BF‬‮‭891‬‭M-‬‮‭653‬ ‭ICB‬‮‭1-0326-95‬‭AP-OAP-OAP-‬3‭TR-OAO ‬و 3/%‮‭23‬ افت عملکرد نسبت به متوسط دو شاهد تا ‮‭3/767‬ تن در هکتار برای لاین شماره 9 با شجره ‭Arda/Moroco‬‮‭75-9‬ ‭ ICB‬‮‭1136-93‬‭-OAP-‬5‭AP-OAP ‬و %6 افزایش عملکرد نسبت به متوسط دو شاهد در نوسان بود. نتایج تجزیه پایداری نشان داد که لاین شماره ‮‭13‬ با شجره ‭Rhn.o‬‮‭4/3‬‭/Lignee‬‮‭527‬‭//Bahtim/DL ‬‮‭3/71‬‭/ Api/CM‬‮‭67‬‭//Mzq ICB‬‮‭95‬‭.o‬‮‭615‬‭-OAP-‬‮‭11‬‭AP. oAP -‬1‭TR-OAP‬با عملکرد دانه‮‭3/461‬ تن درهکتار درمقایسه با سایرلاینها با درنظرگرفتن پارامترهای پایداری ازوضعیت پایداری مناسبی برخورداربود. اگرچه لاین شماره9 نیز با دارا بودن حداکثر عملکرد دانه‮‭3/767‬تن درهکتاردر رتبه بعدی قراردارد.لاین شماره‮‭13‬ باحداقل مقادیرپارامتر های پایداری از قبیل میانگین رتبه،انحراف معیار رتبه،ضریب تغییرات محیطی،پلاستدپترسون،پرکینز، ریک و شوکلا به ترتیب بامقادیر‮‭7/9‬،‮‭51/4‬،‮‭29/8‬%‮‭4834‬،/،‮‭2633/1844 0‬،‮‭0/0‬و‮‭0/2184‬وضعیت مناسبی از نظر پایداری نشان داد. واژه های کلیدی: سازگاری و پایداری ، عملکرد دانه، یکنواخت سراسری و گرمسیر و نیمه گرمسیر