بررسی حد بهره برداری مجاز گونه های مهم مرتعی در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران (چهارمحال و بختیاری- کوهرنگ)

میزان بهره برداری مناسب و مجاز از مرتع باعث پایداری، جلوگیری از تخریب، حفظ گیاهان مرغوب و ارتقا وضعیت آن می شود. برای نیل به پایداری و تداوم تولید در مراتع و تعیین مناسب ترین حد بهره برداری، مطالعه اثر شدت های مختلف برداشت بر تولید علوفه و بذر گونه های ‭Astragalus effusus‬،‭Bromus tomentellus‬، ‭Eryngium Billardieri ‬و ‭Thymus daenensis ‬در مراتع نیمه استپی استان چهارمحال و بختیاری سایت کرسنک مورد توجه قرار گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل چهار شدت برداشت ،‮‭50 25‬ و ‮‭75‬ درصد و شاهد(بدون برداشت) بودند. در هر تیمار ‮‭10‬ پایه از هر گونه بعنوان تکرار مورد نظر قرار گرفته که بر روی هر یک متغیر های وابسته مورد ارزیابی قرار می گیرد. نتایج حاصل در قالب طرح اسپلیت پلات در زمان با ‮‭10‬ تکرار در چهار سال ‮‭1386‬ تا ‮‭1389‬ در نرم افزار ‭SAS ‬مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تولید علوفه و بذر گونه ‭Astragalus effusus ‬نشان داد که اثر سال، شدتهای مختلف برداشت و اثر متقابل آنها از لحاظ آماری در سطح یک درصد معنی دار می باشد. کمترین میزان تولید علوفه در سال ‮‭86‬ در تیمار شاهد و بیشترین میزان آن در سال ‮‭88‬ در تیمار شاهد بوده است. نتایج تولید علوفه گونه ‭Bromus tomentellus ‬نشان داد که اثر سال در سطح خطای یک درصد معنی دار ولی اثر شدتهای مختلف برداشت و اثر متقابل سال و شدتهای مختلف برداشت در سطح خطای 5 درصد معنی دار نشده است. نتایج تولید بذر این گونه نشان داد که اثر سال و شدتهای مختلف برداشت در سطح خطای یک درصد معنی دار ولی اثر متقابل آنها در سطح خطای 5 درصد معنی دار نشده است. کمترین میزان تولید علوفه در سال ‮‭86‬ در تیمار ‮‭25‬ درصد و بیشترین میزان آن در سال ‮‭88‬ در تیمار شاهد بوده است. نتایج تولید علوفه گونه ‭Thymus daenensis ‬نشان داد که اثر سال و شدتهای مختلف برداشت در سطح خطای یک درصد معنی دار ولی اثر متقابل آنها در سطح خطای 5 درصد معنی دار نشده است. نتایج تولید بذر این گونه نشان داد که اثر سال و شدتهای مختلف برداشت و اثر متقابل آنها در سطح خطای یک درصد معنی دار شده است. کمترین میزان تولید علوفه در سال ‮‭89‬ در تیمار ‮‭75‬ درصد و بیشترین میزان آن در سال ‮‭86‬ در تیمار ‮‭75‬ درصد بوده است. نتایج تولید علوفه گونه ‭Eryngium Billardieri ‬نشان داد که اثر سال در سطح خطای یک درصد و اثر شدتهای مختلف برداشت در سطح خطای پنج درصد معنی دار ولی اثر متقابل آنها در سطح خطای 5 درصد معنی دار نشده است. نتایج تولید بذر این گونه نشان داد که اثر سال و اثر متقابل سال و شدتهای مختلف برداشت در سطح خطای یک درصد معنی دار ولی اثر تیمارهای مختلف برداشت در سطح خطای 5 درصد معنی دار نشده است. کمترین میزان تولید علوفه در سال ‮‭87‬ در تیمار ‮‭25‬ درصد و بیشترین میزان آن در سال ‮‭86‬ در تیمار شاهد بوده است. با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، برای گونه های ‭Astragalus effusus ‬و‭Bromus tomentellus ‬در این منطقه، تیمار ‮‭75‬ درصد و برای گونه های ‭Eryngium Billardieri ‬و ‭Thymus daenensis ‬تیماری بین ‮‭25‬ تا ‮‭40‬ درصد پیشنهاد می گردد. البته در سالهای خشکسالی این مقدار باید کمتر در نظر گرفته شود تا آسیبی به گونه های مورد نظر وارد نشود. واژه های کلیدی: گونه های مرتعی، حد بهره برداری، سایت کرسنک، چهارمحال و بختیاری