بررسی زمان مناسب ورود و خروج دام در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران (خشکه رود)

مراتع از گونه های گیاهی مختلفی تشکیل شده است که هر یک دارای مراحل رویشی و زایشی متفاوتی میباشند. بنابراین هر یک از گونهها در زمان خاصی از دوره رویش آمادگی چرا داشته و در زمان خاصی نیز باید چرای آن متوقف شود.گذشته از آن خاک مرتع نیز در زمان های معینی آمادگی ورود دام به مرتع را دارد. بدون شناخت این خصوصیات در یک مرتع تعیین فصل چرا و مدیریت چرا و دام مقدور نمیباشد. ورود بموقع دام به مرتع و خروج به هنگام آن از مرتع موجب بهره برداری و بهبود وضعیت مرتع می شود. با انجام این بررسی، امکان تجدید نظر در برنامه مدیریت چرای مراتع مناطق دارای پوشش گیاهی مشابه فراهم میشود. هدف از این تحقیق استفاده از دستاوردهای آن در تعیین زمان مناسب ورود و خروج دام در مراتع ساوه و مراتع مشابه می باشد. تا از این طریق بتوان بهترین فصل بهره برداری و مدت زمان استفاده از مراتع را تعیین کرد. به همین منظور برای تعیین ورود بموقع دام به مرتع و خروج به هنگام آن از مرتع، این تحقیق در مراتع استپی زرندیه واقع در ‮‭65‬ کیلومتری شمال شرق ساوه در استان مرکزی بمدت 4 سال(‮‭1386-1389‬) اجرا شد. اطلاعاتی از جمله مراحل فنولوژی و ارتفاع کل گیاه مربوط به 5 گونه مرتعی (علفی و بوته ای) و همچنین وضعیت رطوبتی خاک از زمان شروع فصل رویش تا خشک شدن گیاه و در 4 سال جمع آوری و در فرم های ویژه ای ثبت گردید. نتایج نشان داد که بین 5 گونه مرتعی از نظر مراحل فنولوژی در سالهای مورد بررسی تفاوت وجود دارد. به طوری که در سال مرطوب شروع رشد گیاهی بین 5 تا ‮‭10‬ روز زودتر و در سالهای خشک همین مدت دیرتر آغاز می شود ضمنا از نظر طول مدت زمان فعالیت رویشی و زایشی گیاهان تفاوت وجود دارد. نتایج حاصل از فنولوژی گیاهان نشان می دهد بوته ای های غالب منطقه که قسمت عمده ای از پوشش منطقه را نیز در برگرفته اند در اوایل پاییز در مرحله گلدهی و بذردهی می باشند و اواسط آبان ماه طبق پروانه چرا زمان مناسبی برای ورود دام به منطقه می باشد. زمان خروج دام از مرتع طبق پروانه چرا اواسط اسفند ماه زمانیکه گیاهان به تازگی شروع به رویش کرده اند می باشد بر اساس فنولوژی این بهترین زمان خروج از مرتع می باشد ولی براساس نتایج حد بهره برداری مجاز و وجود گونه های یکساله دام می تواند تا اوایل اردیبهشت در منطقه حضور داشته باشد. واژه های کلیدی: آمادگی مرتع، ورود دام به مرتع، خروج دام از مرتع ، فنولوژی، مدیریت چرایی، خشکه رود ساوه