نظری بر رو شمندی آیکونولوژی (شمایل شناسی) در عرصه هنر (مورد مطالعاتی: نقش بز کوهی در یک قطعه پارچه ساسانی)

درهر برهه تاریخی و اجتماعی، تصاویر، دست آویزی برای بیان نمادین باورهای رایج در آن عهد هستند. کشف معنای محتوایی این نمادها، کلید فهم آن چیزی است که در جامعه آن زمان برمردمانشان گذشته است. دراین میان رویکردی بسیاری در عرصه مطالعات ادبی و هنری وجود دارند، رویکرد آبکونولوژی (شمایل شناسی) یکی از نمونه های کاربردی در این زمینه است. دراین مقاله سعی بر آن است براساس مراتب سه گانۀ آیکونولوژی به واکاوی مفهومی یکی ازنقوش رایج در عصر ساسانی (بز کوهی) پرداخته می شود. بدین منظور پرسشی که مطرح می گردد این است: «چگونه می توان با بهره مندی از رویکرد آیکونولوژی به معنا و محتوای ذاتی نقش بز کوهی در یک قطعه پارچه ساسانی دست یافت؟» هدف مقاله آن است که به شیوه تحلیلی و با بهره گیری از مطالعات اسنادی، یک قطعه پارچه دوره ساسانی طبق الگوی سه گانه آیکونولوژی مبتنی بر توصیف، تحلیل وتفسیر آیکونوگرافیک،مورد مطالعه گیردتا بدین وسیله لایه های معنایی این نقش آشکار گردد. نتیجه بررسی ها نشان می دهد ارزش نمادین این نقش ارتباط تنگاتنگ با اندیشه دینی و سیاسی رایج در عهد ساسانی دارد. بز کوهی علاوه براینکه نگاهیان درخت زندگی، مظهر زایش و باروری محسوب می گردد مصداقی از آناهیتا، ایزد بانوی شناخته شدۀ آیین زرتشتی است. افزون بر این، نمایش این حیوان بر منسجوات سلطنتی می تواند با هدف نمایش و تقویت مشروعیت شاهی صورت گرفته باشد.

Keywords:

ساسانیان , آیکونولوژی , پارچه , نقش , بز کوهی