بررسی «اصطلاحات کتابت و خوشنویسی» ناظر بر «لوح و قلم» در اشعار امیر خسرو دهلوی حافظ و بیدل بر مبنای نظریۀ بینامتنیت

بینامتنیت: به این معناست که حتی از آغازِ ادبیات مکتوب، متون ادبی همواره در گفتگو با یکدیگر تولید شده اند. خواه نویسندهگان تعمداً این ارتباط بینامتنی را ایجاد کرده باشند و خواه تعمدی در این کار نداشته باشند. اصطلاح بینامتنیت نخستین بار توسط ژولیا کریستوا (تولد 1941 م.) در اواخر دهۀ شصت، در بررسی آراء و افکار میخاییل باختین، وارد عرصۀ نقد و نظریه های ادبی فرانسه شد و بعداً توسط بعضی دانشمندان دیگر بسط و گسترش یافت. به اساس این نظریه، بسامد بالای کاربرد واژهگان و اصطلاحات گوناگون «کتابت و خوشنویسی» به خصوص واژه گان «لوح و قلم» نشانگر نوعی ارتباط سبکی، تاریخی و فرهنگی در اشعار امیرخسرو دهلوی 705-651 هـ ق حافظ شیرازی 792-727 هـ ق و بیدل دهلوی 1133-1054 هـ ق می باشد. با وجود فاصلۀ زمانی حدود سه سده زندگی آنان، روابطی در افکار و اندیشه های این شاعران دیده می شود. در این نوشته با جست و جویی که در آثار هریک این شاعران صورت گرفت، علیزغم تأثیر پذیری حافظ از امیرخسرو و تأثیر گذاری حافظ بر بیدل، بارزترین علت کاربرد این واژه گان را در قدم اول زندگی این سه شاعر در بستر مشترک ادبی و فرهنگی زبان فارسی به خصوص حوزۀ فرهنگ اسلامی؛ و در قدم دوم، مأنوس بودن این شاعران با هنر خوشنویسی نشان می دهد

Keywords:

بینامتنیت , امیر خسرو , حافظ , بیدل «لوح و قلم»