تحلیل نشانه-معناشناختی فواصل قرآن در حوزه تشبیه و استعاره

«تحلیل نشانه‌شناختی» یکی از روش‌های تحلیل کیفی است که به بررسی نشانه‌ها در یک متن، جهت دست‌یابی به معنای ضمنی یا فراوضعی می‌پردازد. این معانی در ساختارهای زبانی قرآن، زوایایی از معانی تأویلی متن را که معانی فراوضع می-باشد، به نمایش می‌گذارد و انسجام بیشتری به دیدگاههای تفسیری می‌بخشد و افق‌های نگاه مفسر را وسعت می‌بخشد. فواصل قرآن به عنوان یکی از آرایه‌های زبانی، با واکاوی نشانه‌ها در سطوح مختلف زبانی همچون صرف، نحو، آوا و بلاغت، دریچه‌ای نو به سوی پیامها و آموزه‌های نهفته در متن گشوده وافزون برآن برجستگی‌ها و شاهکارهای ادبی آن را به نمایش می‌گذارد. نوشتار حاضر با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد نشانه‌شناسی عام، مهمترین عوامل زایش معانی ضمنی را در فواصل آیات وبا مطالعة موردی تشبیه و استعاره که سازه یا نشانة بلاغی به شمار آمده، مورد واکاوی قرار می‌دهد؛ بدین منظور معانی ضمنی فراوانی همچون شدت یا ضعف امر، لجاجت، درجه رویگردانی وکفر و.... با تحلیل نشانه‌شناختی تشبیه و استعاره در فواصل آیات قابل برداشت است که تفاسیر متعدد نیز به شکلی گذرا و غیر روشمند بدان اشاره داشته‌اند لذا در نشانه‌شناسی فواصل آیات با بررسی نشانه‌های زبانی می‌توان به کشف شبکه‌های معانی نهفته درگسترة بافت موقعیتی کلام دست یافت که این امر دریچه‌ای نو به سوی اعجاز زبانی قرآن می‌گشاید و تفاسیری روشمند از عوامل درون‌متنی قرآن کریم ارائه می‌دهد.

Keywords:

نشانه شناسی , معانی باطنی , استعاره , تشبیه , فواصل قرآنی