مواجهۀ مترجمان در انتقال واقعیت‌ها در ترجمه به روسی «حماسۀ پهلوانان اوستیا: نارت‌ها» (بر اساس ترجمۀ آ.آ. دزانتیف، ت.آ.هامیتسایوا)

حماسۀ نارت­ها برگرفته از ادبیات فولکلور مردم اوستیا و مایۀ فخر و غرور آن مردم است. در پژوهش پیش­روی به بررسی معادل اسامی و واقعیت­های فرهنگی و تاریخی در ترجمۀ روسی متن به قلم آ.آ. دزانتیف و ت.آ.هامیتسایوا می­پردازیم. سیریلیک گشتن الفبای نگارش زبان اوسی به سال 1954 موجب تغییرات آوایی به ویژه در اسامی خاص فرهنگ زبان آسی گشته است. مترجمان که هر دو دارای ملیت اوستیایی هستند و مسلط به زبان روسی، در بسیاری موارد کوشیده­اند واقعیت­ها را به زبان اصلی نگاه دارند: در متن ترجمه شاهد آنیم که حتی واژگان دارای معادل به دلیل بار فرهنگی و اهمیت سلسله مراتب سنی و اجتماعی در آن فرهنگ به زبان اصلی متن نگاه داشته­ شده­اند. اصوات یکسره در متن ترجمه به زبان آسی هستند. در برگردان ضرب­المثل­ها هر چند در پاره­ای موارد مترجمان بر معادل­های روسی تکیه دارند، اما نمونه­هایی نیز از ترجمۀ واژه به واژه نیز مشاهده می­شود. در برگردان واحدهای اندازه­گیری، مترجمان از واژگان منسوخ روسی بهره­برده­اند. در ایران مبنایی برای دانش «نارت­پژوهی» و یا «نارت­شناسی» وجود ندارد. لیک در قفقاز شمار بسیاری نقد در زمینۀ حماسۀ نارت­ها نگاشته شده است که دو مقاله با عنوان­های «برخی ویژگی­های گویش­شناسی متون حماسۀ پهلوانان چرکس نارت­نامه» (Берсиров, Хазретовна: 2018 ) و «بازتاب واژگان اجتماعی و سیاسی در حماسۀ نارت» (Жилетежев, Бухуров: 2015 ) با رویکرد بررسی ویژگی­های زبانشناختی از آن جمله­اند.  

Keywords:

حماسۀ نارت­ها , ترجمۀ روسی , واقعیت­ها , واژگان بدون معادل , واقعیت­های تاریخیِ زندگی گروهی