تحلیل فضایی مؤلفه های زیرساختی شهر یادگیرنده بر اساس ناهمسانی های فضایی میان محلات شهری زنجان

تبیین موضوع: با ورود به عصر اطلاعات و رشد فناوری­های نوین ارتباطی، طرح اندیشه­ای مبنی ­بر شهر یادگیرنده، بر تمام مناسبات اجتماعی انسان اثر گذاشته و یادگیری همگانی را فارغ از هر نوع تمایزاتی برای همه­ی شهروندان فراهم ساخته ­است. بنابراین در خصوص افزایش بازدهی فعالیت­های یادگیری در فضاهای ­شهری، توجه به مکان استقرار و بهره­مندی کلیه­ی افراد از این خدمات، امری ضروری است. بر همین­ اساس پژوهش حاضر با هدف تحلیل روابط فضایی میان عوامل جمعیتی و کالبدی به­عنوان اصول اساسی در تحقق شهریادگیرنده، به بررسی ناهمسانی­های ­فضایی در محلات شهری ­زنجان پرداخته ­است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و به­لحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات اسنادی-کتابخانه‌ای ­است. برای تجزیه­وتحلیل یافته ­ها، ­از تکنیک­ خودهمبستگی موران و مدل رگرسیون­ وزنی ­جغرافیایی استفاده شده است. یافته‎ها: نتایج به­کارگیری آماره­ی موران نشان می­دهد خودهمبستگی ­فضایی میان کلیه­ی شاخص­های مورد سنجش، مثبت بوده و از الگوی خوشه­ای تبعیت می­نمایند. با توجه به وجود چنین الگویی، ارزیابی­های حاصل ­از مدل GWR حاکی از آن است که، شاخص­ جمعیتی لازم­التعلیم با ۵/۱۳ درصد بیشترین ضریب تأثیر را در تبدیل ­شدن شهر زنجان به یک شهر یادگیرنده دارد. همچنین مدل مذکور با درنظرگرفتن مقادیر R۲ تعدیل­شده برابر ۴۳ و ۳۲ درصد، روابط­ فضایی میان متغیرها را با دقت تقریبا قابل قبول، ولی روابط کم و مثبت، مدل­سازی نموده و توانسته نابرابری­های فضایی و محدوده­های استقرار بهینه­ی مراکز یادگیرنده در سال­های آتی را به­ خوبی پیش­بینی نماید. نتایج: یافته ­ها نشان می­دهند بیشتر محلات شهر زنجان به ­لحاظ تناسب میان کاربری­ های ­یادگیرنده و جمعیت­شان، دچار عدم تعادلات فضایی هستند. این مسئله درخصوص محلات بیسیم، اسلام ­آباد و ترانس با جمعیت بیسواد برابر با ۶/۴۰ درصد، بسیار شدیدتر می ­باشد. ازاین­رو مدیریت ­شهری باید از طریق برنامه­ریزی صحیح در توزیع عادلانه­ی خدمات­ یادگیری از بروز شکاف و نابرابری­های اجتماعی-فضایی میان مناطق و محلات ­شهری جلوگیری نماید و با تعیین مکان بهینه­ی کاربری­ های­ یادگیرنده، زمینۀ حصول به رویکرد شهر یادگیرنده در محلات شهری زنجان را میسر سازد.

Keywords:

نابرابری فضایی , شهر یادگیرنده , مؤلفه های زیرساختی , مدل GWR , شهر زنجان