بررسی نسبت دادن «سرقت جام مَلِک» توسط حضرت یوسف علیه‌السلام به برادرانش

موضوع این مقاله از متشابهات قرآنی است که جز با تمسک به مُحکمات حل نمی‌شود. محکماتی که در سه دسته عام، خاص و سیاق، به عنوان کلید‌هایی هستند که می‌توان با آن‌ها به گنجینه فهم حدودی متشابهات دست‌ یافت. حضرت یوسفG بر اساس محکمات عام نبوّت و ویژگی‌های خاص خود، اهدافی والا از جمله تربیت و هدایت مردم را در نظر داشت. در همین راستا نقشه نگه داشتن برادر تنی نزد خود و نسبت دادن سرقت به سایر برادران با هدف متنبه کردن آنها به گناهشان بود تا به خود آمده و توبه کنند. این هدف از طریق سارق خواندن آنها در ملأ عام و شرمسار کردنشان میان کاروان ممکن می‌شد. ضمن آن که با این کار باعث می‌شد خواسته دیگر خود یعنی مهاجرت خانواده‌اش به مصر میسر شود. به این نحو، شبهه کذب و افترا توسط پیامبر خدا حل می‌شود. چنانچه روایات تفسیری نیز مؤید این نظر هستند. اگرچه احتمالات تفسیری دیگری نیز برای این آیات ذکر شده‌است؛ از جمله: «موجه بودن گناه تهمت به خاطر هدف والا»، «انشائی بودن جمله اعلانی» یا «اعلان توسط مسئول امر» اما با توجه به محکمات و دلایل، آنها را بعید می‌دانیم.

Keywords:

سوره یوسف , محکم و متشابه , بنیامین , سرقت , شبهه پژوهی , عصمت پیامبران