معین الدین افزاری کاتب و مورخ نامدار عصر تیموری

بسیاری از ادب پژوهان، دورۀ تیموری را خاتمۀ ادبیات کلاسیک فارسی محسوب می کنند؛ چرا که آخرین بازماندگان و استادان شعر و ادب نظیر جامی، خواجۀ جهان و ... در این عصر ظهور کرده اند. در این مقطع تاریخی به واسطۀ توجه خاص سلاطین تیموری به علم و ادبی پایگاه هایی برای گرد آمدن تعداد کثیری از هندمندان، علما، فضلا و اهل شعر و ادب در خراسان و در شهرهایی چون سمرقند و هرات شکل گرفته و فضای مناسبی برای ایجاد تصنیفات علمی و ادبی به وجود می آید. از بزرگان ادب دورۀ تیموری؛ معین الدین محمد زمجی اسفزاری هروی، منشی، شاعر، خوشنویس و مورخ مشهور است که از او آثاری برجسته بر جا مانده است. از تالیفات این مورخ دورۀ تیموری، تنها کتاب «روضات الجنات فی اوصاف مدینۀ هرات» به چاپ رسیده و سایر آثار او مانند «ترسل» در غبار زمان به دست فراموشی سپرده شده اند. از این روی آگاهی و اطلاعات کمی پیرامون شرح احوال و سایر آثار اسفزاری وجود دارد. نگارنده در مقالۀ حاضر سعی دارد که با استاد به منابع متقدم از جمله تواریخ، تذکره ها، آثار اسفزاری و نیز تکیه به منابع متاخر، شرح احول نسبتاً دقیقی، از زندگی، آثار، معاصرین و ممدوحین اسفزاری به دست داده و نکات مبهم دربارۀ او را تا حد امکان روشن نماید.

Keywords:

معین الدین اسفزاری , روضات الجنات , ترسل , دورۀ تیموری