زبان فرانسه، یک عامل جبرگرایی اجتماعی در رمان های نویسندگان زن ایرانی فرانسه زبان

در سال های اخیر با ظهور موجی از رمان نویسان زن ایرانی مواجه هستیم که زبان فرانسه را به عنوان زبان آفرینش ادبی خویش برگزیده اند. این نویسندگان از طیف مهاجران ایرانی هستند که در دهه های 70 و 80 میلادی در جریان التهابات مربوط به انقلاب اسلامی، ایران را ترک کرده اند. با مطالعه رمان های این نویسندگان زن ایرانی فرانسه زبان، شباهت های فراوانی در بین آنها از جهت ساختار و سبک نوشتار، محتوا و موضع گیری های سیاسی و اجتماعی و نحوه استقبال از آنها توسط رسانه ها و محافل ادبی غربی می‌توان یافت. حادثه ترک کشور در قالب فراری پر دلهره، تبعید خودخواسته با فشارهای روانی و عوارض عاطفی ناشی از آن، مشکل ادغام یک زن ایرانی در جامعه فرانسوی و مطالبات مربوط به حقوق زنان و جایگاه زن در جامعه ایرانی، از موضوعات همیشگی آثار این نویسندگان است. وجود این شباهت ها ما را بر آن داشت تا به کنکاش برای یافتن ریشه های جامعه شناختی پیدایش این تجربه زیسته همسان نزد این شخصیت ها بپردازیم. نظریه جبرگرایی اجتماعی که کنش فرد را برخاسته از جبر عوامل اجتماعی می‌داند، در نگاه جامعه شناسان فرانسوی از دورکیم تا بوردیو همواره مورد توجه بوده است. این پژوهش بین رشته ای بر آن است تا با ارائه خوانشی نوین و بومی از جبرگرایی اجتماعی در قالب کنشگران دوگانه ایرانی و فرانسوی، این نظریه جامعه شناختی را در حوزه نقد ادبی مطرح کند.

Keywords:

Francophonie iranienne , Littérature migrante , Sociologie de la langue , Déterminisme social , Langue française