باتولیت گرانیتوئیدی صاحب، شمال کردستان؛ شواهدی از ماگماتیسم کرتاسه-پالئوسن در پهنه سنندج-سیرجان

باتولیت گرانیتوئیدی صاحب در شمال استان کردستان و از دیدگاه تقسیم‌­بندی ساختاری ایران، در پهنه دگرگونی‌-‌ماگمایی سنندج-سیرجان قرار دارد. این باتولیت متشکل از چندین فاز نفوذی با ترکیب کوارتزمونزودیوریت، کوارتزمونزونیت و مونزوگرانیت است. یک دسته دایک­‌های دیابازی نیز باتولیت صاحب را قطع کرده‌­اند. بر اساس بررسی‌های پتروگرافی باتولیت گرانیتوئیدی صاحب از کانی­‌های اصلی ارتوکلاز، پلاژیوکلاز، کوارتز، آمفیبول و بیوتیت، با نسبت­‌های مختلف تشکیل‌شده است. بافت­­‌های شاخص در این باتولیت گرانولار، پوئی­‌کیلیتیک و میرمکیتی هستند. ویژگی‌های کانی­‌شناسی باتولیت گرانیتوئیدی صاحب قابل‌مقایسه با گرانیتوئیدهای I-type است. بر اساس نتایج سن­‌سنجی U-Pb زیرکن از بخش­‌های مختلف باتولیت گرانیتوئیدی صاحب، سن­‌های 56/0‌± ‌03/62 تا 9/0‌±‌ 9/58 میلیون سال برای نمونه­‌های کوارتزمونزونیت، سن 3/1 ±  9/67 میلیون سال برای نمونه کوارتزمونزودیوریت و سن 56/0‌±‌‌10/61 میلیون سال  برای نمونه مونزوگرانیت به‌دست آمد. به‌طور‌کلی سن­‌های به‌دست آمده از این باتولیت گرانیتوئیدی بیانگر آن است که تشکیل باتولیت صاحب در زمان پالئوسن و مربوط به اشکوب­‌های دانین، سالاندین و تانشین است که به داخل واحدهای قدیمی‌­تر در منطقه تزریق‌شده است. علاوه‌بر این، سن­‌های به‌دست آمده از این باتولیت نشان‌دهنده آن است که باتولیت صاحب در طی یک فاز ماگمایی تشکیل‌نشده است و چندین فاز ماگمایی در زمان‌­های مختلف به داخل پوسته تزریق شده‌­اند و این باتولیت بزرگ را در زمان کرتاسه-‌پالئوسن تشکیل داده‌­اند. ظهور توده­‌های گرانیتوئیدی با سن کرتاسه-‌پالئوسن مربوط به آخرین مراحل ماگماتیسم مرتبط با فرورانش در پهنه سنندج-‌سیرجان هستند.

Keywords:

سن سنجی U-Pb , پالئوسن , سنندج-‌‌سیرجان , صاحب , گرانیتوئید , سقز , کردستان