بررسی تغییرات تشریحی ایجادشده در برگچه‌های گیاه زبان‌گنجشک (Fraxinus rotundifolia) در اثر آلودگی با آفت پسیل (Psyllopsis fraxini)

حملۀ آفت سبب آسیب به ساختارهای سلولی گیاهی می‌شود و با ایجاد اختلال در رشد و فرایندهای تمایز گیاه میزبان، ساختار گیاه را تغییر می‌دهد. پسیل یکی از آفت‌های گیاهی است که با حمله به برگ گیاه و تغذیه از شیرۀ گیاهی سبب تغییر شکل مورفولوژیکی برگ و تشکیل گال می‌شود. در پژوهش حاضر، بررسی تغییرات تشریحی برگچه‌های آلوده به پسیل گیاه زبان‌گنجشک در مراحل مختلف حملۀ حشره مدنظر قرار گرفت. تهیۀ برش‌های میکروتومی از برگچه‌های آلوده و رنگ‌آمیزی آنها با ائوزین- هماتوکسیلین، سافرانین- فست‌گرین، سودان سیاه و کوماسی‌برلیانت‌بلو انجام شد و نمونه‌ها با میکروسکوپ نوری و فلورسنت مشاهده شدند. نتایج نشان دادند با حملۀ پسیل به گیاه، ورود بزاق حشره به محل آلودگی اتفاق می‌افتد و تأثیر آن در ساختار گیاه ظاهر می‌شود که بارزترین آنها، کلروزه‌شدن محل آلودگی گیاه است؛ به‌علاوه، گال‌هایی در هر دو سطح تحتانی و فوقانی برگچه‌ها تشکیل شدند که مطالعه‌های تشریحی، ورود اندام مکندۀ پسیل به بافت پارانشیم و هیپرپلازی سلول‌های اپیدرم در ناحیۀ مجاور آن را نشان دادند. نتایج، ایجاد حالت هیپرتروفی و هیپرپلازی در سلول‌های پارانشیم نردبانی، اسفنجی و نیز هیپرتروفی در دستجات آوندی را نشان دادند؛ علاوه‌براین، کاهش فضای بین‌سلولی در منطقۀ تغذیه‌ای پسیل در سلول‌های پارانشیمی برگچه‌های آلوده مشاهده شد. افزایش ضخامت دیوارۀ سلولی در سلول‌های پارانشیمی و اپیدرمی سلول‌های آلوده نسبت به سلول‌های برگچه‌های گیاهان شاهد مشاهده شد که مجموع این تغییرات در راستای ایجاد نیچ اکولوژیکی مناسب برای استقرار پسیل‌ها تلقی می‌شوند.

Keywords:

آلودگی , بافت پارانشیمی , بررسی میکروسکوپی , دیوارۀ سلولی