نقش و جایگاه کورتیکواستروئیدها در درمان بیماری‌های خود التهابی و اختلالات روماتولوژیک

کورتیزول یک هورمون ترشح‌شده از غدد آدرنال است. کورتیکواستروئیدها در واقع آنالوگ سنتتیک گلوکوکورتیکوئید طبیعی بدن(یعنی کورتیزول) هستند. این داروها با دو مکانیسم ضدالتهابی و سرکوب‌کننده سیستم ایمنی در درمان بیماری‌ها استفاده می‌شوند، استروئیدها در درمان بیماری‌های التهابی و اختلالات روماتولوژیک کاربرد فراوانی داشته و سال‌هاست که اثرات درمانی و مفید این داروها در درمان بیماری‌های روماتیسمال شناخته‌شده است. از سال 1950 که هنوخ و همکاران برای اولین بار از این داروها در درمان آرتریت روماتوئید کردند استفاده از این داروها در درمان بیماری‌های روماتیسمال مرسوم شد. این داروها به شکل‌های مختلف مانند خوراکی، تزریقی(عضلانی، وریدی، داخل مفصلی) و موضعی(پماد، قطره و استنشاقی) در دسترس هستند و بسته به دوزهای مصرفی اثرات متفاوتی دارند که شامل اثرات فیزیولوژیک، مهارکنندگی محور نوراندوکرین، و مقابله با استرس، ضدالتهابی و مهارکنندگی سیستم ایمنی می‌باشد. استروئیدها به‌صورت فیزیولوژیک در طی شبانه‌روز به میزان 18-12 میلی‌گرم(کورتیزول) به ازا هر مترمربع سطح بدن ترشح می‌شود که اثرات تنظیم‌کننده هموستاز بدن، کاهش التهاب، تخفیف واکنش‌های ایمنی را دارند. ولی در دوزهای بالاتر سه اثر مهم دیگر را هم ایفا می‌کنند. در دوزهای بسیار بالا(با دوز 30-10 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) به‌صورت پالس 3-1 روزه تأثیر مهار سیستم ایمنی را دارد و دوزهای 2-1 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن باعث بروی اثرات ضدالتهابی آن می‌شود. همچنین در دوز کمی بالاتر از دوز فیزیولوژیک (برمبنای استفاده از پردنیزولون کمتر از 3/0 میلی‌گرم به ازا هر کیلوگرم وزن بدن) اثر تنظیم‌کنندگی محور نوروآندوکرین را دارد. در این مقاله سعی شده مروری بر نقش و موارد مورداستفاده کورتیکواستروئیدها، انواع دوز و عوارض آن‌ها با تأکید بر نقش این دسته از داروها در بیماری‌های روماتولوژیک و اتوایمیون انجام شود.

Keywords:

Corticosteroids , Autoimmune disorders , Inflammation , Rheumatologic disorders , گلوکوکورتیکوئیدها , التهاب , اختلالات روماتولوژیک , خود ایمنی