بررسی کارایی شاخص‌های نور روز در ارزیابی کیفیت آسایش بصری کاربران (مطالعۀ موردی: فضاهای آموزشی دانشکده‌های معماری شهر تهران) (علمی پژوهشی)

اطمینان یافتن از ورود مقادیر مناسبی از نور روز به داخل فضا، به‌خصوص در فضاهای آموزشی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا در کنار تأثیر مثبت نور طبیعی بر خلق‌وخو، تمرکز و کیفیت یادگیری دانش‌آموزان و دانشجویان، وجود نور بیش‌ از حد نیاز و عدم کنترل آن، منجر به بروز خیرگی و نارضایتی بصری می‌شود. امروزه به کمک شبیه‌سازی و با بهره‌گیری از شاخص‌ها، امکان پیش‌بینی کیفیت روشنایی و میزان رضایتمندی کاربران از شرایط نوری فضا (از نظر مقدار نور و خیرگی) فراهم شده است. هدف پژوهش پیش رو، بررسی میزان قابل ‌اعتماد بودن ارزیابی‌های حاصل از شاخص‌های نورسنجی در فضاهای آموزشی است؛ به این منظور، عملکرد نور روز در تعدادی از آتلیه‌های طراحی معماری دانشگاه‌های تهران به دو روشِ «شبیه‌سازی و محاسبه شاخص‌های مربوط به مقدار نور و خیرگی» و «مطالعۀ میدانی و آگاهی از نظریات کاربران به کمک پرسشنامه» مورد بررسی قرار گرفت و نتایج به‌دست‌آمده از دو روش با یکدیگر مقایسه شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در میان شاخص‌های پیش‌بینی مقدار نور، بیشترین همبستگی با نظریات کاربران مربوط به شاخص روشنایی لحظه‌ای Ep>n lx (n بین 100 تا 300 لوکس) بوده است. شاخص‌های EP-LEED، sDA و UDI، با شباهت زیادی از نظر میزان همبستگی با نظر کاربران، در رتبه‌های بعدی جای می‌گیرند. این در حالی است که میان شاخص‌های خیرگی مورد بررسی و نظر کاربران، همبستگی ضعیف بوده یا رابطه‌ای وجود نداشته است. عملکرد مناسب ضوابط UDI300-3000,50%>75%  و ASE1000lx,250h<10%، به‌ترتیب برای تشخیص فضاهای قابل‌ قبول از نظر مقدار نور و خیرگی، از دیگر نتایج حاصل‌شده از این پژوهش است.  

Keywords:

daylight , visual comfort , simulation , daylight metrics , field survey , نور روز , آسایش بصری , شبیه‌سازی , شاخص‌های نورسنجی , پژوهش میدانی.