مطالعه و بررسی ذخایر رسی دراطراف منطقه چغازنبیل در راستای تهیه خشت مرمتی بهینه

 برای ساخت مجموعه بناهای محوطه تاریخی چغازنبیل، بزرگترین اثر معماری شناخته شده از تمدن ایلام میانه در جنوب غربی ایران (استان خوزستان) مربوط به قرن 13 ق. م، امتیازات مساعد محیطی کاملاً به خدمت گرفته شده‌اند، در سواحل رودی که مقدار آب آن نا محدود نشان می‌دهد چوب برای سوزاندن جهت مصارف مختلف ( بویژه کوره‌های آجر پزی) و خاک مناسبی برای تولید خشت و آجر و ملات در اختیار بوده است بگونه‌ای که امروزه نیز کم و بیش چنین می‌باشد. مشخصاً در محوطه تاریخی چغازنبیل بیشترین حجم مصرف مصالح را خشت تشکیل داده است که عنصر اصلی در برپایی سازه‌های معماری به استثنای مخزن آب و مقابر زیر زمینی می‌باشد. با آنکه سطح عمده خشت‌های تاریخی چغازنبیل با اندودکاهگل و یا دیواره‌های خشتی مرمتی، درمرمت‌های گذشته پوشیده شده است اما بر اثر گذشت زمان وشسته شدن توسط آب باران آسیب دیده‌اند.در نتیجه این آسیب دیدگی قسمت‌های زیادی از بنا تخریب گردیده و بخش‌های وسیع‌تری در شرف نابودی قرار دارند که باید مرمت و حفاظت شوند. این کار مستلزم ساخت خشت‌های جدیدی است که حتی‌المقدور علاوه بر دارا بودن کیفیت لازم و ویژگی‌های کلی خشت‌های تاریخی، برخی از خواص آنها نیز با اجرای بهترین شرایط ساخت و عمل آوری، اصلاح گردیده باشد. این تحقیق با رویکرد کاربردی به دنبال شناخت ذخایر رسی مناسب برای تهیه خشت مرمتی بهینه در اطراف محوطه چغازنبیل است و می‌کوشد بر پایه روش‌های کمی و کیفی (فیزیکی، شیمیایی) پاسخگوی سوال اصلی یعنی چیستی عوامل مؤثر در انتخاب خاک مناسب برای تهیه خشت مرمتی بهینه باشد.در این راستا ذخایر سازندی اطراف محوطه جغازنبیل که درگذشته بررسی شده بودند مورد مطالعه و بررسی و ذخایر آبرفتی مورد آزمایش (XRD،XRF، دانه‌بندی، هیدرومتری و حدود آتربرگ) قرارگرفتند و مطلوب ‌ترین ذخایر (G3 و R2) برای تهیه خشت مرمتی انتخاب شدند.  

Keywords:

Choghazanbil , clay resources , restoration mudbrick , Adjustment of the chemical component by XRD method , Adjustment of the chemical component by XRF method , چغازنبیل , ذخایر رسی , خشت مرمتی , XRD , XRF